SÖZ MEYDANI- Harran’ı Bilir miydiniz?

Harran bir ova. Harran bir şehir, Harran tezatların birleştiği bir coğrafya. Tarihinin parlaklığına ve ününe karşılık şu anda hak etmediği bir yerde olan toprak parçası. “Gap’ı gaptırmam” diyen bir merhum başbakanı, cumhurbaşkanını hatırlıyorum. Harran’a varınca gideceğim yerin konumunda Süleyman Demirel Mahallesi’ni görünce, sonra okul müdürü Mustafa Demir’in okulunun adının Süleyman Demirel olduğunu ve Harran’da halen Süleyman Demirel’e ait arazilerin, arsaların olduğunu öğrenince, niçin “Gap’ı gaptırmam” dediğini daha iyi anladım. Ha belirtelim, Harran’daki Süleyman Demirel Çok programlı Lisesi’ni tüm müştemilatı ile birlikte S. Demirel kendi arazisi için bizzat kendisi yaptırmış ve açmış, dediler.

Misafir olduğum yerin adresi “Süleyman Demirel Mahallesi, Necmettin Gevheri Caddesi.” Buradaki aşiretlerin seçtiği isim Necmettin Gevheri’nin Urfa’da ayrı bir yeri var. Sulama projesi ise Harran’ı, Harran Ovası’nı ve Harranlıları ihya etmiş. Ova pamuk ve diğer ürünlerle dolmuş. Bilinçli sulamanın olmadığı dönemlerde, çok sulama yapılması, hatta suyun toprağa boş boş akması, toprağı çoraklaştırmış ve verim hayli düşmüş. Bu sebepten Harranlı susuz dönemleri özlemiş ve kabahati baraja, suya yüklemiş. Neyse ki daha sonra çiftçinin bilinçlenmesiyle mesele çözülmüş ve şimdi Harranlı durumdan çok memnun. Durumdan hareketle devlete duacılar.

Urfa Akçakale asfaltından ayrılıp Harran’a girerken polis kontrol noktasından hemen sonra ana asfaltın hemen solunda TSK’nın “burada ben varım” diyen, kocaman, çürüğe çıkmış tankını görüyorsunuz. Bu Harran’a bir tehdit mi diye düşünürken 50 metre ilerisinde yolun sağında Türk büyüklerinin büstlerini görüyorum. Girişte yolun sağı ve solu hep devlet daireleri (kaymakamlık polis, jandarma, belediye, okullar…) bulunmakta. Devlet bir yere toplanmış. Belediye Başkanı’nın MHP’li olması ve büstlerden hareketle devletle hiç problemlerinin olmadığını görüyoruz. Aynı başkan yine Cumhur ittifakının adayı olmuş. Terör olmadığı için korucuların da olmadığını öğrendim.

Aslında ırkların, alt kimliklerin değil de üst, PKK kimliğinin ve Müslümanlığın esas olduğunu Harran’da görüyoruz. İslam’ın farklı ırk ve kimlikleri yapıştıran temel faktör olduğunun önemli bir kanıtı Harran.

Harran merkezde ve köylerinde calibi dikkat bir görüntü de çocuk çokluğudur. Sokak araları cıvıl cıvıl çocuk sesleriyle şenleniyor. Gezerken etrafınıza geliyorlar. 7-8 yaşındaki kızın kucağında taşıdığı ufaklık hep gülüyor. Çok bakımlı değiller ama mutlular. Toprak ve çamurla oynuyorlar. Erkek çocukları ortaokul çağında, yanıma geliyorlar ve hemen arabamın modelini, fiyatını soruyorlar. İmam Bakır köyüne gittiğimde caminin yanında durdum ve ortaokullu erkek çocuklar geldiler. Onlarla sohbeti koyulaştırdım. Araba muhabbetinden sonra ben onlara sordum LGS’ye kim girecek diye. Üçü girecekmiş, diğerleri yedideymiş. Ama beklentileri yok tabii.

Kur’an biliyor musunuz dedim. Hepsi de “evet” dediler. Peki nerede öğrendiniz dedim. İkizdere’de Kur’an Kursu’nda. Rize mi dedim, “Evet.” Çok şaşırdım. Çocuklardan birisinin yakını bunları oraya yatılı olarak götürmüş. Kursun Süleymancı olduğunu söylediler. Ben “Peki niye devam etmediniz?” deyince kaçtık dediler. “Niçin?” Dayaktan abi, çok dövüyorlardı dediler. Bu da çok üzüntü vericiydi. Sonra bu kişilerin köylerden öğrenci topladıklarını ama ellerinde tutamadıklarını ve nefret ettirdiklerini öğrenince daha da üzüldüm. Diğer İslami çalışma yapan vakıflara duyurulur. Harran bu konuda ham bir alan ve hiç çalışma yok.

Harran ilçe merkezi ve köyleriyle tam bir ova. İki bölümden oluşmuş: İlçe merkezi eski ve yeni Harran. Eski Harran’a yerleşim yasak ama fakir fukaranın ev yaptırmasına göz yumulmuş. Eski Harran sit alanı olarak çok geniş bir alanda kendini gösteriyor. Sur ya da duvarları yıkılmış kalenin içinde eski Harran evleri gezilebiliyor. Tuğladan, taştan ve kerpiçten yapılmış bu evler çok eşliliğin gereklerine göre yapılmış. Harran evleri, kubbeli evlerdir.  Komşuların akraba olmasından dolayı yan yanadır. İslam anlayışına göre evler selamlık ve haremlik olarak iki kısma ayrılmıştır. Ortak alanların en dikkat çekicisi salondur. (Sofa) Çok kişinin oturabileceği yer minderi ve yastıklarla çevrelenmiş.

Sivri kubbe yukarı doğru daralıp uzandığından ve dışları samanla karışık çamurla sıvandığından sıcak hava yukarı gider ve bunaltmazmış. Penceresi yok. Kılavuzumuz ağa odasının girişinde beş santim yükseltili ince taşın yalan söyleyenleri tespit için yapıldığını söyleyince güldüm. Evin reisi eşlerden yalan söyleyenlerin o taşa takılacağına hanımlarına inandırmış olmalı. Batıda yalan söyleyen Pinokyo’nun burnu uzuyorsa, Harran’da ağasına yalan söyleyenlerin odaya girişinde niye ayağı takılıp düşmesin ki?

Su kuyusu, yalaklar, eski Harran’dan kalmış veya alınmış büyük taşlar evin hayatını süslüyor. Eski Harran koca koca taşların tarlası. Kimi surlara, kimi medrese, cami, tekke, hamam… gibi umuma ait yerlerden gelme her biri tarih olan bu taşları ancak dozerle kaldırabilirsiniz.

Aynı alanda dünyanın en eski üniversitesi diye bilinen Harran Üniversitesi’nden kalan az bir kısım tel örgülerle koruma altına alınmış, dar kapsamlı da olsa hem arkeolojik kazı hem de restore çalışması yapılıyordu. Göbekli Tepe’yi mamur eden ve Kültür Bakanlığına veren bir Doğuş Holding’i de Harran bekliyor. Eski Harran sahipsiz, bir büyük hazineye, tarihe sahiptir. Göbekli Tepe’de taşları okuyup tarihi değiştirenleri Harran bekliyor.

Devam edelim mi?

Kalın sağlıcakla.