Eğitimci Yazar Menderes Güzelce ile İslami hizmet hakkında konuştuk.

1. Hizmeti kim için ve ne için yapıyoruz?

1- Hizmet, kim için ve niçin yapıldığı ile anlam kazanır. Hizmet elbette Allah’ın dinine ve Allah’a olmalıdır. Bunu da kuru bir söylem olarak söyleyip işin özünden ve aslından uzaklaşmamamız gerekmektedir. Bizler, bizi yoktan var eden yüce rabbimizin kullarıyız. O zaman hizmetimiz de kulluğumuz da Rabbimiz olan yüce Allah’a olmalıdır. Allah’ın dinine hizmet etmek aslında Allah’a kul olmak, Müslümanca yaşamaktır. Çünkü her Müslümanın kendine göre hizmet edeceği, Allah’ın rızasını kazanacağı bir yönü, kabiliyeti ve Allah’ın ona has yarattığı bir özelliği vardır. O yön veya özellik aslında o Müslümanın hizmet alanıdır.

O zaman her Müslüman, Allah için, Allah rızası için hizmet yapacağı ve yapmazsa hesabını vermek zorunda olacağı şuurunda olmalıdır. Yakın tarihimizde ve geçmişte hizmet olarak yapıldığı söylenen nice çalışma, İslami hizmet anlayışından ve Allah rızasından uzaklaşarak menfaat ve güç elde etme anlayışına evirilip yok olmuş veya Müslümanları çok zor durumlarda bırakmıştır. İslami hizmette pusula; bu hizmetler bizi nereye götürüyor, Allah’ın dinine yaklaştırıyor mu uzaklaştırıyor mu muhasebesi olmalıdır.

2. İkinci Akabe Biatinde, Abdullah bin Revaha, yapacağı hizmetler karşılığında ne olduğunu soruyor. Allah Resulü cevap olarak “cennet” buyuruyor. Abdullah bin Revaha da “ne güzel ticaret” diyor. Peki, bizlerin hizmet karşılığında beklentileri nelerdir, ne olmalıdır?

Abdullah bin Revaha, Peygamberimizin şairi, Mute Savaşı’nın komutanlarından ve hizmetini şehadetle taçlandıran yıldızlardan. Elbette onun gibi bizler de cenneti ve Allah’ın rızasını umuyoruz. Hizmetlerimizde dünyalık anlamında beklentiler var ise hizmetler özünden ve hedefinden sapar. Hedefine ve gerçek anlamına uygun yapılmayan hizmetler, Allah için değersizdir çünkü niyet bozulmuştur. Salih niyetin ve ihlasın olmadığı yerde hizmet gerçek karşılığını bulmaz. Makbul olmaz çünkü Allah’ın dinine hizmet bir ibadettir. İbadetin sahihliği, niyetin sahih ve selim olmasını ister. Aslında hizmet aşk işidir. Aşık, maşuk için yaptığı şeylerin hesabını tutmaz, onun sevinmesini ve razı olmasını, kendisini sevmesini ister. Yerin göğün ve ikisinin arasındakilerin sahibi olan Rabbimiz bizi severse ne olur? Gerisini sizlerin tefekkürüne bırakıyorum.

3. Hizmette edeb ve ölçüler nelerdir, nelere dikkat etmeliyiz?

En başta; bize yol gösteren, canımız, cananımız, hazreti Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem efendimizin sesinden daha çok sesimizi yükseltmeyeceğiz. Rabbimiz öyle buyuruyor. Peki bugün sözlerini Peygamberimizin sözünün üzerine çıkarmamalıyı nasıl anlayalım? İnsanları Allah resulünün hadisleri ve Allah’ın ayetlerine çağırmalı, bir hususla karşılaştığımızda bu konuda hocamız şunu dedi demeden, Rasulullah şöyle diyor dememiz, bu konuda Allah resulünün emri tavsiyesi şudur dememiz en büyük edep ve ölçüdür. Hizmetlerimizde itaat en önemli edep ve ölçülerdendir. İtaat, Müslüman için kimliktir. Allah resulünün açtığı yolda çalışmalarını sürdüren Müslümanların Allah’a ve resulüne itaat eden hizmet önderlerinin emir ve görüşlerine uymaları, itaat etmeleri de hizmetlerin olmazsa olmaz edep ve ölçülerindendir. Elbette bu konuda çok sayıda sıralama yapılabilir. Rahmetli Zeki Soyak hocamızın bizlere sık sık hatırlattığı şu ölçüler unutmamak gerekir;

İşlerimizi istişare ile yapmak

İtidal üzere olmak

Meslek, mezhep, meşrep taassubu yapmamak.

İslam’a bir bütün olarak bakmak

Vasıtaları gaye edinmemek

Bu ölçüler, ayet ve hadis merkezlidir. Hizmetlerde yaparak, yaşayarak adeta test edilmiş ölçülerdir. Allah’ın izniyle bu beş temel ölçüye dikkat edilerek küçük büyük demeden yapılan hizmetlerin hepsi değerlidir. Çünkü rahmetli hocamız hizmetin büyüğü küçüğü olmaz derdi.

4. Hizmet eden ve muhatapları açısından hizmette karşılaşılan problemler nelerdir?

Elbette hizmetin olduğu yerde problemler olacaktır. Problemlerin olmaması eşyanın tabiatına ters. Ama önemli olan problemleri yerinde ve zamanında doğru çözümlere kavuşturabilmek. Bu maharet ister, tecrübe ve bilgi ister. İslami hizmetlerdeki temel problemler, ölçü ile ilgili problemlerdir. Bu konudaki ölçülerimizin neler olduğunu söyledik. Bir de işin mutfağındaki ya da sahadaki problemlere değinecek olursak hizmetleri yaparken;

a-Allah yolunda bir nöbette olduğumuzun bilinç ve şuurunda olmamak.

b-Yaşantımız ve kulluğumuzla örnek olamama, hizmetlerdeki en sıkıntılı durumlardan biri de örnek Müslüman, örnek insan kıtlığı.

c- Sevgi ve muhabbet eksikliği. Çünkü insanların fedakarlıkları sevgi ve muhabbetleri kadardır.

d-Tefekkürsüzlük ya da yeterince tefekkür edememek. Kişisel gelişimimiz açısından da İslami hizmetler açısından da tefekkürsüzlük veya yeterince tefekkür edememek, bizleri ve çalışmalarımızı her açıdan olumsuz etkilemektedir Allah yolunda bir saatlik tefekkürün kıymetinin ne olduğunu hadislerde belki defalarca duyduk ama tefekkürsüzlüğümüze çözüm üretme anlamında hep eksik ve yetersiz kalıyoruz. Rabbimizin Kur’an’da bize sık sık “akletmez misiniz, tefekkür etmez misiniz?” demesi bundandır diye düşünüyorum. Tefekkür etmeyen harekete geçemez. İslami hizmetlerdeki durağanlıkların ya da gerilemelerin temelinde de bu sorun yatmaktadır.

e-İrtibatsızlık ya da iletişimsizlik.

Müslümanlar bir binanın tuğlaları gibidir veya bir vücudun azaları gibidir buyuran yüce Peygamberimiz, bizlerin birbiriyle ne kadar irtibatlı ve birbirinden haberdar olması gerektiğine dikkat çekmiş, bizleri uyarmış. İrtibatsızlık bizleri bireyselleştiriyor. Bu, güneşin karşısındaki buz gibi eriyip yok olmamıza zemin hazırlayan en önemli problemlerimizden biridir.

f-Görev ve sorumluluk bilincimizin yetersizliği.

g-Sorunları doğru tespit edip yeterli çözüm üretememe.

h-Bilgi, birikim ve tecrübe aktarımının yeterince sağlanamaması.

i-Güçlü bir aileye sahip olamamak.

Peygamber efendimize hizmetlerinde ilk destek nereden geldi, hatırlayalım. Eşi hazreti Hatice annemizden değil mi? İslami hizmetlerde güçlü bir aile desteğinin olmaması o kişi açısından düşündüğümüzde hizmetin her aşamasında ve noktasında sorunlar yaşanması demektir. Çalışmalardaki gayret ve performans bundan mutlaka etkilenir. Rabbim bu sorunları aşmak için bizlere yardımcı olsun. Rabbimizin yardımıyla inşallah bu sorunlar aşılır. Müslümanlar ümit var olmalıdır.

5. Hizmetin somutlaşmış hali vakıflar diyebilir miyiz? Buradan hareketle Osmanlı Vakıf Medeniyetinden bizlere örnekler verebilir misiniz?

Hizmetlerin somutlaşmış hali vakıflar diyebiliriz. Vakıflardaki hizmeti yürüten insanların gayesi vakıfların oluşmasına, kurulmasına sebep olmuştur. Onun içindir ki gaye Allah rızası oldukça yapılan her hizmet ve gayret değerlidir. Burada Allah rızasını da doğru konumlandırmayı unutmayalım. Ecdadımız Osmanlı vakıf medeniyetiyle aslında tüm dünyaya bir ışık tutmuş. Öyle ki olma ihtimalini düşünemediğimiz vakıflar var. Yani her fert kendi ilgisine, becerisine, kabiliyetine göre bir hizmetin içinde yer alsın, hiçbir kimse boşta kalmasın, özellikleri ile bir işe yarasın. Bu düşünceyi yakalamak müthiş bir kazanım ve harikulade bir ölçü diye düşünüyorum.

Ecdadın yaptığı, yaşattığı vakıfları belki saymaktan aciziz ama bize bir bakış açısı kazandırması veya ufkumuzu açması bakımından birkaç tanesini söyleyelim;

Yaz günlerinde soğuk su dağıtan vakıf, Tohum saklayan vakıf, Doktorların güzel huylu olmasını isteyen vakıf, Fakir bekarları evlendiren vakıf, Eğitimde kaliteli personel istihdam eden vakıf, Afet sonrası onarım ve bakım yapan vakıf… Vakıflar hayatın her noktasına dokunmuş, sorunların olduğu yerde vakıflar çare sunmuş. Böylece bir medeniyet inşa edilmiş.

6. İslam medeniyetinde hizmette ismi altın harflerle yazılanlardan aklınıza kimler geliyor? İslami hizmet hususunda gençlerimize yakın dönemlerden kimleri örnek gösterebiliriz?

Elbette her hizmet güzeldir. Allah için olursa, toplumun, insanın, insanlığın bir sorununu çözerse. İslami hizmet denildiğinde özellikle birinci sırada Allah’ın dinini anlatma ve eğitim faaliyetleri aklımıza geliyor ama hizmetlerin çeşitliliğini düşünüp tüm dünya açısından baktığımızda İslami hizmetlerin büyüklüğü ve çeşitliliği daha iyi anlaşılıyor. İslam medeniyetinde hizmette ismi altın harflerle yazılanlardan aklımıza gelenlerin ismini söyleyelim ama aklımıza gelmeyen isimler daha çok olduğu için şunu belirtmek isterim;

İlimle uğraşanlar, talebe yetiştirenler, Allah yolunda hayırlı bir çığır açan herkesin adı altın harflerle yazılmıştır. İsimler önemlidir elbette ama asıl olan yapılan işler ve hizmetlerdir. Yakın dönemde hizmetleri ile gençlerimize örnek olabilecek şahsiyetler elbette çoktur ama ben öncelikle rahmetli Zeki Soyak hocamızı fikirleriyle, eserleriyle, yaptığı hizmetlerle örnek verebilirim. Bir de gençlerimizin eserleri ile tanıyacağı rahmetli Sezai Karakoç ve 23 Temmuz 2022’de rahmet-i rahmana kavuşan Rasim Özdenören hocamızı anabilirim. Eserlerini okuyup anlamak ve hizmet sevdasıyla sevdalananlardan olmak dileğiyle.

7. Hizmet bizlere neler kazandırır?

Hizmet bizlere Allah katında değer kazandırır, şahsiyet kazandırır. Gerçek huzuru ve mutluluğu, Allah için sevmeyi ve sevilmeyi kazandırır.