Allerjik Rinit (Allerjik Nezle)

Rinit burun iltihabı, allerjik rinit ise iltihabın allerji kaynaklı olmasıdır. Allerjik rinit, hapşırma, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı ile karakterizedir, sıklıkla göz, burun ve damak kaşıntısı eşlik eder. Allerjik rinitli kişilerde diğer allerjik hastalıkların (egzama, astım, oral allerji sendromu) görülme sıklığı daha fazladır. Örneğin hastaların üçte birinde astım gelişebilir.

Belirtiler

Allerjik rinitli hastalar hapşırık, burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve burun kaşıntısı şikâyetleri ile başvururlar. Ayrıca geniz akıntısı, öksürük, halsizlik, koku almada güçlük olabilir. Bazı hastalarda damak ve kulak içinde kaşıntı görülebilir.

Beraberinde alerjik konjunktivit de varsa gözlerde kaşıntı, sulanma ve kızarıklık eşlik edebilir. Sürekli ağız solunumuna bağlı yüksek damak ve diş bozuklukları oluşabilir. Allerjik rinitte şikâyetler çift taraflıdır, tek taraflı veya sarı/yeşil renkli burun akıntısı olması allerjik rinit ile uyumlu değildir.

Tedavi edilmeyen hastalarda rahat nefes alamama nedeniyle uyku bozuklukları görülebilir. Çocuklarda dikkat eksikliği, konsantrasyon bozukluğu, sınav başarısızlığı ve özgüvende azalma olabilir. Erişkinlerde anksiyete, depresyon, akademik performansta ve iş üretkenliğinde azalma, bunların sonucunda da yaşam kalitesinde düşme görülebilir. Allerjik rinit belirtilerin süre ve şiddetine göre sınıflandırılır. Günlük pratikte ise daha sık olarak; bahar mevsiminde görülüyorsa “mevsimsel”, tüm yıl boyunca görülüyorsa perenial (yıl boyu) allerjik rinit olarak sınıflandırılır.

Mevsimsel allerjik rinit çoğunlukla havada uçuşan ağaç, çayır ve ot polenlerine bağlı olarak oluşur ve “saman nezlesi” olarak da adlandırılır. Kuru ve rüzgârlı havalarda polen miktarları daha yoğundur ve allerjik rinit bulgularında artış görülebilir. Yıl boyu alerjik rinitte ise nedenler daha çok ev tozu akarı, küf mantarı, hamamböceği, hayvan tüyü gibi ev içi allerjenlerdir.

Tanı

Allerjik rinit tanısında en önemli nokta hastanın hikâyesidir. Nelerin tetiklediği ve hangi mevsimde ortaya çıktığı tanıyı koymada yardımcı olacaktır. Kan veya deriden yapılan allerji testleri ile rinite neden olan allerjik ajan ortaya çıkarılabilir. Deri testleri alerjiyi saptamada öncelikle tercih edilir.

Tedavi

Alerjik rinitin tedavisinde bulguları tetikleyen alerjenlerden kaçınma ve ilaç tedavisi esastır. Birçok hastanın şikâyetleri bu şekilde kontrol altına alınabilir. En sık kullanılan ilaçlar; alerjenlerin etkisini azaltan antihistaminikler ve kortizon içeren burun spreyleridir. Spreylerde bulunan kortizon sadece burun bölgesine uygulandığından yan etkisi yok denecek kadar azdır. Burun yıkama gibi tedaviye yardımcı önlemlerin de faydası vardır.

İlaç tedavisi yanında etkinliği kanıtlanmış diğer bir tedavi allerjen ile aşı tedavisi (immünoterapi)dir. Allerjen immünoterapi yöntemi bu uygulama için uygun şartları ve allerjileri olan bireylerde, kişiye özel olarak belirlendiğinden mutlaka allerji uzmanlarınca yapılmalıdır. Allerjik rinit şikâyetlerinin düzelmesini sağlayan allerjen immünoterapi bazı hastalarda astım gelişimini de önleyebilir. Allerjenlerden korunmada daha ayrıntılı bilgi için hastalar izlemlerini yapan hekime danışabilir.

*Türkiye Ulusal Allerji ve Klinik İmmünoloji Derneği (Sadeleştirilmiştir)