İLMİHAL-SİGORTA VE BORSA

SİGORTA

Zamanımızda kâr amacıyla kurulan sigorta şirketleri İslam’a uygun değildir. Dolayısıyla sigorta şirketlerine prim yatırmak, gerek kaza ve gerekse hayat sigortası yaptırmak caiz değildir. Ancak bir kısım kişilerin bir araya gelerek yardımlaşma maksadıyla şirket kurmaları ve bu şirkete prim ödemeleri ve ortaklardan birinin herhangi bir zarara uğradığında yardımcı olmaları güzel bir oluşumdur. Böyle bir sigorta şirketinde şu hususlara dikkat edilmelidir:

1- Bu primlerden bir kısmı yüzde olarak meselâ % 20’si yardım için ayrılır.

2- Kalan kısmı ile ticaret yapılabilir.

3- Bu oluşumdan isteyen istediği zaman ayrılabilir.

4- Ayrılanlara ödedikleri prim ve ticaretten elde edilen kâr ödenir.

5- Primlerden yardım için ayrılan kısım hibe olarak verildiğinden ayrılan üyeye iade edilmez.

6- Kaza, ağır hastalık tedavisi, altından kalkılamayacak bir borçlanma için yapılan yardımlar, bu yardımları ödeme imkânına sahip olanlar için karz-ı hasen olarak verilir.

7- Yapılan yardımları ödemeyecek durumda olanlara hibe edilir.

8- Yapılan işlemlerde asla faiz uygulaması yapılmaz.

BORSA

Borsa, hisse senetlerinin alınıp satıldığı bir yer, bir pazardır. Şirketlerin ortaklık için ya da kâr zarar ortaklığı için çıkardıkları senetlerin alınmasında, gerektiğinde satılmasında bir mahzur görülmemektedir. Ancak;

1. İslam’ın haram kıldığı bir işle meşgul olan, meselâ içki imalâtı yapan, içki, domuz ticareti ile meşgul olan, bar, pavyon, kumarhâne, meyhâne, umumhâne gibi yerleri çalıştıran şirketlerin, hisse senetlerini alıp-satmak, onlara ortak olmak,

2. Faiz müesseseleri olan banka şirketlerinin veya ticaretini tamamen faizle yapan, bütün alışverişlerinde faiz uygulayan şirketlerin çıkardıkları hisse senetlerini ya da kâr zarar ortaklığı senetlerini alıp satmak,

3. Faizli borç senedi durumunda olan tahvil, hazine bonosu gibi kıymetli evraklar faizle borç alıp verme niteliğinde olduğu için bunları ister devlet, ister özel şirketler veya şahıslar çıkarsın alıp satmak asla caiz değildir.

Bugün Menkul Kıymetler Borsası durumunda olan borsada, satışa arz edilen hisse senetlerinin alınıp satılmasına gelince: Her ne kadar bazı şahıslar, bir kısım şartlar muvâcehesinde borsanın caiz olduğunu ileri sürüyorlarsa da, bugünkü durumu ve işleyişi ile borsaya cevaz vermek mümkün değildir. Şöyle ki:

1. Borsada satışa arz edilen hisse senetleri, şirket varlığından tamamen ayrılarak müstakil bir kıymet kazanmakta ve çek, senet gibi kıymetli evrak hükmüne girmektedir. Bu gibi kıymetli evrakın satışı ise para satışı hükmündedir.

2. Borsada satışa arz edilen hisse senetleri çok çeşitli faktörlere bağlı olarak çok büyük değişikliğe uğramaktadır. Dolayısıyla borsada bir istikrar yoktur. Günlük ve hatta saatlik büyük fiyat oynamaları görülmektedir.

a- Dünyadaki herhangi bir olay borsayı etkilemektedir.

b- Günlük siyasi olaylar, siyasi kararlar veya hükümet başkanı ya da bir hükümet yetkilisinin bir beyanı borsayı allak bullak etmektedir.

c- Bir kısım baskı gruplarının, büyük sermaye sahiplerinin beyan ve tutumları neticesinde borsa bir inip bir çıkarak, bir anda kazanıp, bir anda kaybederek işi bir kumar durumuna düşürmektedir.

3. Borsada hisse senetleri satan şirketlerin hemen tamamına yakını haram helal hassasiyeti olmayan, faizle iştigal eden veya İslam’ın yasakladığı alanlarda ticaret yapan şirketler olduğundan bu şirketlerin borsada satışa arz ettikleri hisse senetlerini alıp satmak zaten caiz değildir.

4. Borsaya cevaz verenlere göre hareket edilse bile, onların da borsa hakkında ileri sürdükleri şartlar var, onlar da borsanın faizli bir pazar, kumara benzer bir yönü olduğu şüphesini taşımaktadırlar. Her şüpheli şeyden sakınmak menduptur. Faiz şüphesinden sakınmak ise vaciptir.

Netice olarak borsa caiz görülmemekte ve Müslümanların borsadan uzak durması gerekmektedir. Ayrıca borsanın saatlik iniş çıkışları, bir anda kazanıp, bir anda kaybetme ihtimalinin yüksekliği, borsa ile meşgul olanların sürekli olarak borsayı takip etmelerini gerektirmekte ve dolayısıyla kişilerin ve toplumun ruh sağlığı bozulmaktadır. Bu gibi kişilerin ciddî şeyleri düşünme hususunda kendi işi ve vazifesi ile ilgili konularda ve hatta ailesi ile ilişkilerinde ciddî sorunları bulunmakta, bunalıma düşmektedirler. Borsa hakkında söz ederken, meseleyi bu boyutu ile de mütalaa etmek gerekmektedir.

Allah’ım! Helal kazanıp, helal yemek nasip eyle. Bizleri faiz belasından koru. Kazandıklarımızı Sen’in yolunda infak etmek şuuru ver. Cimrilikten, israftan, lüksten, her türlü mâsiyetten sana sığınırız. Nasıl bir kul olmamızı istiyorsan, bizleri öyle güzel bir kul eyle. ÂMÎN YÂ MÛÎN.