İLMİHAL- SELEM AKDİ

Para peşin, malın veresiye olduğu alışveriş çeşidine selem denir. Selem akdi, kitap, sünnet ve icma ile sabittir.

SELEMİN RÜKNÜ

Selemin rüknü, icap ve kabuldür. Kitaptan delili, Bakara suresinin 282. ayetidir: “Ey iman edenler! Belli bir vadeye kadar, borç verdiğiniz zaman onu yazın.”

Sünnetten delili de Abdullah ibn Abbas radıyallahu anh’ın rivayet ettiği şu hadis-i şeriftir:

“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Medine’ye hicret ettiği zaman, Medineliler meyvelerde bir, iki, hatta üç yıllığına selem akdi yapıyorlardı. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Bir şeyde selem akdi yapacak olan bir kişi, belirli bir ölçüde, belirli bir tartıda, belirli bir zamana kadar yapsın.” (Müslim)

Selem akdi her malda yapılamaz. Selem yapılacak mallar ancak:

1- Ölçü ile alınıp, satılan

2- Tartı ile alışverişi yapılan

3- Standart olup sayı ile alıp satılan

4- Çarşı ve pazarda her zaman benzerleri bulunan mallardır.

Bu nitelikleri olmayan mallar için selem akdi caiz değildir. Bu mallara mislî mallar denilir.

SELEMİN SIHHATİNİN ŞARTLARI

Selem akdinin sıhhati için bazı şartlar gerekir. Bu şartlardan biri veya birkaçının bulunmaması halinde selem akdi fâsit olur.

Şöyle ki:

1- Selem akdinde pazarlığı yapılan malın bedeli peşin olarak ödenir. Ödenecek paranın cinsi ve miktarı da belirlenir. Meselâ: Bin lira veya 200 gr. altın gibi.

2- Satın alınan malın cinsi belirlenir. Meselâ: Buğday, arpa, patates, ceviz gibi.

3- Malın çeşidinin belli olması gerekir. Meselâ: Sarı buğday, kızartmalık patates gibi.

4- Malın vasfı belirlenmelidir. Birinci kalite buğday, orta kalite arpa gibi.

5- Malın miktarının belirlenmesi gerekir. Üç ton buğday, yüz ton patates, beş yüz adet yumurta, iki bin adet ceviz gibi.

6- Selem akdinin kesin olması gerekir. Diğer alışverişlerde olduğu gibi muhayyerlik yoktur. Yani taraflar pazarlık yaptıktan sonra, herhangi birisi “İki gün, üç gün düşün, şayet razı olursan alışverişi kesinleştirelim.” diyemez. Pazarlık yapıldığı zaman, malın bedeli olan para peşin olarak verilir. Taraflardan biri bu alışverişten vazgeçemez.

7- Selem akdinde, malın teslim tarihinin belirlenmesi gerekir. Meselâ: Sekizinci ayın on beşi gibi. Selem akdinde en kısa vade bir aydır. Vadenin daha uzun olması tarafların anlaşmasına bağlıdır.

8- Pazarlığı yapılan malın nerede teslim edileceği tespit edilip belirlenmelidir. Meselâ: Fabrikada, alıcının işyerinde, tarlada gibi.

Bu zikredilen şartlara uygun olarak yapılan selem akdi sahih olur. Selem akdi özellikle ziraatla meşgul olanlara büyük kolaylıklar sağlar. İşlerini geliştirmelerine yardımcı olur. Ancak zamanımızda bir kısım kişiler, yukarıda zikredilen şartlara uygun olmayan tarzlarda selem akdi yapıyor, İslam’ın yasakladığı yollara tevessül ediyor, faiz bataklığına düşüyorlar.

Bu hususta gerek alıcılar ve gerekse satıcılar bir kısım hile yollarına başvuruyor, güya yaptıkları haram alışverişi, faizli alışverişi kendilerince mubah hale getiriyorlar. Gerçekte aldanan kendileri oluyor. Onun için hiçbir Müslüman böyle yollara tevessül etmemelidir. Yaptıkları alışverişleri İslam’ın koyduğu esaslara göre yapmalıdır.