Zehirli Söze Karşı Zırhını Giy

Hayatının uzun bir döneminde İstanbul’da yaşayan ve Osmanlı toplumunu ve hayatını titiz bir şekilde inceleyen Fransız Dr. A. Brayer şöyle diyor:

“Müslüman Türkler arasında hayânın (utanmanın) bir neticesi olarak kibir ve gurur adeta yok olmuştur. Çünkü kibir ve gurur, İslam’ın pek şiddetli bir şekilde yasakladığı menfîliklerdendir. Müslümanlar birbirlerine karşı daima şu telkinlerde bulunurlar:
-Yeryüzünde sakın azametle yürüme, gurur sebebiyle insanlardan yüz çevirme!
-Hareketlerinde mütevazı ol, hafif sesle konuş!
-Kibir, cehaletten ileri gelir; âlim asla mağrur olmaz.
-Tevazu, insana asalet verir.

Bundan dolayıdır ki, Osmanlı’nın yürüyüşünde vakar ve ihtişam olmakla beraber, asla kibir ve azamet yoktur. Onlar daima yavaş sesle konuşurlar. El ve kol hareketlerinde hiçbir zaman mütehakkimane bir eda sezilmez. Hizmetlerinde de tatlılık ve kolaylık vardır.” (O. Nuri TOPBAŞ Faziletler Medeniyeti 1)

Dünya hayatında sosyal şartlar gereği birçok kişiyle muhatap oluyoruz. Bazen çok kıymetli sözler işitiyoruz. Bazen de odun gibi sözlerle karşılaşıyoruz. Bir Müslüman olarak bize düşen ise sözün niteliğine uygun olarak sözün karşılığını vermektir. Sözün karşılığı bazen sözle, bazen beden diliyle olur. Sözden anlayana kavl-i leyyin yani yumuşak söz söylemelidir. Sözden anlamayan için yorulmaya ne gerek var?

Akıl sahibi bir insan kendini boş yere meşgul etmez. Malayani işlerden kaçınmayıp zamanı heba etmek, zaten çok az olan insan ömrü için pişmanlıktır. Faydasız lakırdılarla, boş tartışmalarla ömür tüketmek ise dünya hayatındaki en acıklı ve pişmanlık duyacağımız hallerdendir. Ortada bir hakkın yenmesi gibi bir durum varsa elbette gereken hassasiyeti bir Müslüman nezaketi içerisinde söylemek icap eder. Lakin fayda sağlamayacak, bir sataşmaya da cevap vermek mecburiyetinde değiliz. Furkan suresi 63. ayette Rabbimiz şöyle buyurur; “Rahman’ın has kulları, yeryüzünde vakar ve tevazu ile yürüyen kimselerdir. Cahiller onlara laf attıkları zaman ‘selâm!’ der (geçer)ler. (Kısa Açıklamalı Kuran ı Kerim Meali Mahmut Kısa) Kul Allah için tevazu gösterince Allah onun hikmetini artırır ve onu yüceltir.
“Ben haklıyken bile çekişmeye girmekten kaçınan kimse için cennetin kenarından, şakadan da olsa yalan söylemeye yanaşmayan kimse için cennetin ortasından, huyunu güzelleştiren kimse için de cennetin en yükseğinden bir köşk (verilmesin)e kefilim.” (Ebu Davud, Edeb 7; Tirmizi, Birr 158)

Bu ne güzel bir müjdedir. Bu nimete nail olmak için bile susmak, bize çok şey kazandırır. Hele ki fitne zamanlarında ayaktakilerin oturması tavsiye ediliyor. Buradan hareketle lüzumsuz tartışmalara girmek kişiyi boşu boşuna yormaktan öteye geçmeyecektir. Öte yandan cahillerle latifeleşme, dilleri zehirli olur demişler. Siz güzel güzel konuşalım dersiniz fakat cahilin dili zehirli olduğundan sizi incitir de incittiğini anlamaz bile. Dilindeki zehrin farkında değildir ki anlasın. Sataşanlar hususunda bir de Mevlana’yı dinleyelim:

Güneş bile her gün batarken, sizdeki ne arsızlıktır;
Silinmeyi dahi kabul edemiyorsunuz bir başka faninin zihninden
Mezarlıklar, kendini vazgeçilmez sananlarla doluyken,
Yerin üstündeki bu şatafat da neyin nesi oluyor acep?
Uğraştırmayın da dağılın hadi…
Dağılın ve gidin, ama bilin…
Kör cehalet çirkefleştirir insanları!
Suskunluğum asaletimdendir…
Her lafa verecek bir cevabım var…
Lakin bir lafa bakarım laf mı diye, bir de söyleyene
Bakarım adam mı diye…

Onlar ki, hem yalana şahit, yalanın görüntüsü olmazlar hem de yakın dost ve akrabanın cezalandırması bile söz konusu olsa, asla yalancı şahitlik yapmazlar; boş ve yararsız işlerle uğraşan kimselerle karşılaştıklarında, onları yararlı işlere yönlendirmeye çalışırlar; bunu yapmadıkları takdirde, Müslümana yakışan edepli ve onurlu bir tavırla oradan uzaklaşırlar. (Furkan, 72) (Kısa Açıklamalı Kuran ı Kerim Meali Mahmut Kısa)

Cenab-ı Hak gönlümüzü de zihnimizi de lüzumsuz, faydasız kederlerden muhafaza buyursun. Yukarıdaki ayetlerin muhtevasına girip gereğini yapabilmeyi cümlemize nasip eylesin. Amin.