VÜCUDUMUZUN SAVUNMA MEKANİZMASI : BAĞIŞIKLIK SİSTEMİMİZ

Koronavirüs, Grip, Soğuk Algınlığı, Zatürre, İshal… Bunlar ve daha  duymadığımız diğer birçok enfeksiyon hastalığı etkeni ile her gün farkında olmadan karşılaşıyoruz. Peki vücudumuza giren gözle bile göremediğimiz bu yabancı maddeler bizi hemen hasta mı ediyor? Vücudumuzun bu mikroplarla savaşmak için nasıl bir savunma sistemi var?

2020 yılında dünya genelinde 100 milyona yakın kişinin hastalanmasına ve 2 milyona yakın kişinin ölmesine sebep olan Koronavirüs Pandemisi ile birlikte ‘Bağışıklık’ kavramını daha sık duymaya başladık. Bağışıklık sistemi güçlü olan kişilerin hastalıklarla daha iyi mücadele ettiğini de biliyoruz. Tüm bunlar aklımıza ”Bağışıklık sistemimizi nasıl güçlendirebiliriz?” sorusunu getiriyor. Koronavirüse ve diğer enfeksiyonlara karşı kendimizi ve sevdiklerimizi korumak için yapabileceğimiz en önemli şeylerden biri de bağışıklık sistemimizi güçlü tutmaktır.

Bağışıklık sistemi nedir?

Bağışıklık sistemi ya da tıp dilinde immün sistem, bizi hasta edebilecek mikroplara ve yabancı maddelere karşı savunma, vücudumuza giren düşmanı tanıyıp, ayırt edebilme yeteneğine sahiptir. Sağlıklı iseniz, çoğunlukla size “belli etmeden” düşmanlara karşı savaşır, sizler onun çalıştığının farkına bile varmazsınız. Özetle, bağışıklık sistemi, vücudumuzu yabancı madde ve mikropların zarar verici etkilerinden koruyan savunma sistemidir.

Bağışıklık sistemi nasıl çalışır?

Bağışıklık sistemimiz karşılaştığı bakteri, virüs, mantar, parazit ve yabancı maddelere karşı vücudumuzu 3 basamakta savunur; vücudumuz için yabancı olduğunu fark eder, bunlara karşı savunmayı sağlar, bir daha unutmamak üzere hafızasına kaydeder.

Bağışıklık sistemi neden güçsüz kalır?

Primer (birincil) immün yetersizlikler, bağışıklık sisteminde görev alan organ veya hücrelerin sayısal veya işlev yetersizliğine yol açan doğuştan genetik bozukluk sonucu ortaya çıkmaktadır.

Başka hastalıklara bağlı olarak gelişen ikincil immün yetersizlikler de vardır. Bazı virüslere bağlı enfeksiyonlar, kan kanseri, şeker hastalığı, alkol bağımlılığı, böbrek ve karaciğer yetersizliği, bazı romatizmal hastalıklar ve kemoterapi gibi bazı tedaviler bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Ayrıca erken doğan bebeklerde, süt çocukluğu döneminde ve yaşlılık dönemlerinde doğal olarak bağışıklık sistemi zayıftır.

Peki bağışıklığımızı güçlendirmek için neler yapmalıyız?

Bağışıklık sistemi bütün diğer vücut sistemleri ile koordineli çalıştığından sadece beslenmeye değil, bütün sağlık önerilerine ve hijyene dikkat edilmesi önemlidir. Aşağıdaki yaşam tarzı önerileri bir kişinin bağışıklık sistemini daha güçlü hale getirebilir:

•          Yeterli ve dengeli beslenmek

•          Düzenli egzersiz yapmak

•          İdeal vücut ağırlığını korumak

•          Düzenli ve yeterince uyumak

•          Stresi en aza indirmek

•          Doğru el yıkama ve ağız hijyeni uygulamak

•          Bol su içmek

•          Sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıkları bırakmak

Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek İçin Neler Yemeliyiz?

Bağışıklık sistemin güçlü olması için tüketilen besinlerin dengeli olmasının ve gerekli vitamin, mineralleri içermesinin önemi büyüktür. Günlük kalori alımının yaş ve cinsiyete göre normal sınırlar içinde olması gerekir.

• Tek tip beslenmeden kaçınılmalıdır.
• Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler arasında yeterli meyve ve sebze tüketimi oldukça önemlidir. Ayrıca sebze ve meyvelerdeki yüksek lif oranı sindirim sisteminin çalışmasını kolaylaştırır, bağırsaklarda bulunan yararlı bakteriler için uygun ortam oluşturur.
• Her yıl uzun yaşayan ülkeler sıralamasında Akdeniz ülkeleri ve Japonya çoğunlukla başı çekmektedir. Bunda en çok zeytinyağı, balık, mevsiminde tüketilen taze sebze, meyve, fermente ürünler (peynir, turşu, soya sosu vb.), sarımsak, soğan, az yağlı kırmızı et tüketiminin önemli olduğu düşünülmektedir. Çiğ veya buğulama, haşlama pişirme yönetiminin tercihi de önemli görülmektedir. Girit’te bunların dışında bol miktarda keçi peyniri tüketilmekte ve uzun yaşayan Kafkas ırkının av eti ve yoğurt gibi fermente gıda tüketiminin yüksek olduğu bilinmektedir.
• Sağlıklı yağların tüketimi: Zeytinyağı, balık yağı gibi sağlıklı yağlar; vücudumuzda enfeksiyonu azaltıcı etki gösterir.
• Fermente gıdalar :  Yoğurt, kefir gibi fermente gıdaları tüketmek sindirim sisteminizin çalışmasını düzenler. Probiyotik etki gösterirler ve sindirim sistemindeki yararlı bakterilerin gelişimini destekler
• Rafine şekeri azaltmak: Rafine şekerleri fazla miktarda tüketmek obezite ve diyabet için önemli bir risk faktörüdür. Hem obezite hem diyabet vücut direncinizi azaltır ve enfeksiyona olan yatkınlığınızı artırır. Bu hastalıkların tek olumsuz etkisi enfeksiyon riski değildir. Kalp damar hastalıkları, tansiyon, böbrek yetmezliği gibi pek çok duruma sebep olabilir. Rafine şeker içeren gıdalardan uzak durmak bağışıklık sisteminizi güçlendirir, önemli sorunlara neden olabilecek bazı hastalıklara karşı koruyucu etki gösterir.

Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Vitamin ve Mineraller Nelerdir?

Tüm vitamin ve minerallerin yeterli miktarda tüketimi, sağlıklı bir yaşam sürmek için olmazsa olmazdır. Ancak konu bağışıklık sistemi olduğunda bazı vitamin ve mineraller biraz daha öne çıkar. Bunlar:

·    C vitamini: Genelde portakal, limon gibi meyvelerde bolca olduğu bilinir ve doğrudur. Ama C vitaminin tek kaynağı bu meyveler değildir. Ispanak, lahana gibi yapraklı sebzelerde ve çilek gibi bazı meyvelerde de bolca bulunur.

·    E vitamini: Badem, fındık, ceviz, ay çekirdeği gibi kuruyemişlerde bol bulunur. Bunun yanı sıra brokoli, ıspanak gibi sebzeler de E vitamininden zengindir.

·    A vitamini: havuç, bal kabağı gibi bitkilerde bulunur.

·    D vitamini: Kırmızı et, balık, süt ve süt ürünleri, tahıllar D vitamini için iyi kaynaklardır. Besinlerle dışarıdan alınabileceği gibi güneş ışığı etkisiyle insan vücudunda da sentezlenebilir.

·    Folik asit: Taneli tahıllar ve yeşil yapraklı sebzeler folik asitten zengindir·   

.    Demir: Tavuk, hindi eti, kırmızı et gibi hayvansal kaynaklarda çok bulunur. Brokoli, fasulye gibi sebzelerde de bulunur.

·    Selenyum: Sarımsak, sardalye, ton balığı selenyumdan zengindir.

·    Çinko: Kırmızı et, mantar, kabak çekirdeği gibi çeşitli besinlerde bulunur.

Bağışıklık Sistemini Güçlendiren İlaçlar ve Takviyeler Kullanılmalı mı?

Gerekli olan bu vitamin ve mineraller, dengeli beslenen kişilerde ek bir takviyeye ihtiyaç duymadan yiyeceklerden alınır. Ancak bazı besin gruplarını tüketmeyi tercih etmeyen veya birtakım hastalıklarda kişiler takviyeye gereksinim duyabilir. Bağışıklığımızı güçlendirmek için içeriğinde birden fazla vitamin ve mineral bulunan (multivitamin) ilaçlar ve/veya bitkisel takviyelere başvurulurken dikkat edilmeli ve bir hekim görüşü doğrultusunda takviye alınmalıdır.  Unutulmamalıdır ki sağlığınız için gerekli besinleri hiçbir ilaç ve takviye, doğal besinler kadar sağlayamaz. Düzenli ve dengeli beslenmek hastalığı olmayan kişilerde bağışıklığı güçlü tutmak için yeterlidir. Ayrıca sağlıklı kişilerin kullandıkları takviyelerin içeriklerindeki vitaminlerin karaciğer ve böbrekte birikerek ileride ek sıkıntılara yol açtıkları bilinmektedir.

KAYNAKLAR

http://turkimmunoloji.org/

https://www.florence.com.tr/bagisiklik-sistemi-guclendirme