TASAVVUF / Riya

Riya haramdır. Allah Teâlâ bizden her halimizle ihlâs ve samimiyet ister. Allah azze ve celle Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurur: “Vay o namaz kılanların haline ki onlar kıldıkları namazdan gafildirler. Onlar gösteriş (riya) yaparlar.” (Maun, 4-6)

Adamın biri Rasulullah aleyhisselam’a kurtuluş nerededir diye bir sual tevcih edince “Yaptığı amel ile insanlara gösteriş etmemektir.” buyurdu. Ebu Hureyre radıyallahu anh’dan gelen bir hadiste de Peygamberimiz “Şehitler, malını infak edenler ve âlimler mükâfat olarak cennet isteyecekleri zaman Allah Teâlâ her birine: Yalan söylediniz; biriniz desinler diye cömertlik etti, diğeriniz desinler diye şecaat gösterdi, diğeriniz de falanca ne âlimdir desinler diye okudu.” buyuracak, hiçbiri mükâfat alamayacaktır.” diyerek gösteriş yapanların amellerini mahvettiğini haber vermektedir. (Müslim)

Salih ameller farz ise namaz, zekât, oruç gibi farzların ilan edilmesi, herkesin gözü önünde yapılması ve teşhir edilmesi uygundur. Nitekim peygamber “Farzlar gizli yapılmaz.” buyurmuştur. Çünkü onlar İslam’ın alametleri, dinin şiarları ve sembolleridir. Çünkü farzları terk eden kınanmayı ve Allah Teâlâ’nın gazabını hak eder. Şu halde farzları açıktan açığa işleyerek çocuklarımıza ve çevremize güzel örnek olmamız elzemdir.

Buna karşılık, yapılan amel nafile ise bunun gizlenmesi gerekir. Nafileler teşvik yönünden yapılsa da gösteriş için, desinler ve beni tanısınlar niyetiyle yapılırsa riyadan kaçınmak zordur. Zira riya, karanlık bir gecede kapkara bir karıncanın kapkara bir taş üzerinde yürümesinden daha gizlidir.

Yine Resul-i Ekrem “Sizin için en çok korktuğum küçük şirktir.” buyurdu. Küçük şirkin ne olduğunu soranlara ise “Riyadır!” dedi. Allah Teâlâ’nın herkesi ameline göre mükâfatlandıracağı kıyamet günü “Dünyada kime gösteriş yaptıysanız, gidin bakın onların yanında bir mükâfat var mı?” buyuracağını da haber verdi. Peygamberimiz bir başka hadislerinde “Kendisinde zerre kadar riya bulunanın amelini Allah Teâlâ kabul etmez.” buyurur.

Hz. Ali demiştir ki “Murainin üç alameti vardır: 1- Yalnız kaldığında amellerinde tembelleşir. 2-Halk içindeyken heveslenir, övüldüğü zaman amelini çoğaltır. 3- Yerildiği zaman amelini azaltır.”

Resul-i Ekrem şöyle buyurmuştur: “Arşın gölgesinden başka gölge bulunmayan kıyamet günü arşın gölgesinde olanlardan biri de sağ eli ile verdiğini sol elinden saklayacak kadar gizliliğe riayet edendir.” (Buhari) Bunun için gizli yapılan amelin aşikâr yapılan amelden yetmiş derece faziletli olduğu söylenmiştir.

Riyada şu beş halden uzak durmak gerekir. İnsanlar bu hallerden beri olmakta zorlanıyor.

1. Beden ile riya: Yüzde yorgunluk, sararıp solma gibi hallere bürünme.

2. Kılık kıyafet ile riya: Ağır ağır yürümek, imkânı olduğu halde ne giydiğine dikkat etmemek.

3. Söz ile riya: İlim ehli gibi görünmek, hikmetli sözler söylemeye çalışmak.

4. Amel ile riya: Namazın rükünlerini uzatmak, boynunu bükmek.

5. Arkadaş ve ziyaretçilerle riya: Falanlar ziyaretime geldi gibi tavırlar içerisine girmek.

Allah’ım; bizi her türlü riya ve haramlardan muhafaza buyur.