HİPERTANSİYON

Kalpten çıkan kanın, vücuda dağıtılması görevini yürüten atardamarlarda oluşturduğu basınca, kan basıncı diğer bir deyişle tansiyon denir. Tekrarlanan ölçümlerde atardamarlardaki kan basıncının 140/90 mmHg den daha yüksek olması ise hipertansiyon (HT) olarak tanımlanır. Hipertansiyon, sürekli kan basıncı yüksekliği ile kendini gösteren, sistemik bir hastalıktır. Vücudumuz tüm dokuların hücrelerin ihtiyaç duyduğu besinleri ve oksijeni, onlara ileten bir damar iletim sistemide sahiptir. Doğal olarak bu yolda bir sıkıntı geliştiği takdirde bundan tüm vücut etkilenecektir. Bu sebeple de yüksek tansiyon ciddi komplikasyonlara neden olması ve toplumda yaygın olarak görülmesi nedeniyle önemli bir sağlık problemidir. Tedavi edilmeyen hipertansiyon; kalp yetersizliği, koroner kalp hastalığı, inme, böbrek yetersizliği, periferik arter hastalığı, aort damarında yırtılma ve bu süreçlerle ölüm oranında artışa sebep olmaktadır. Hipertansiyonun vücuttaki etkileri ve buna bağlı ölüm oranı, kan basıncı yüksekliği ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Yani kan basıncımız normalin ne kadar üzerine çıkarsa risk o kadar artmaktadır.

EVDE TANSİYON ÖLÇÜMÜ

Hipertansiyon tanısı ve tedavinin seyri için kan basıncını (KB) doğru bir şekilde ölçmek oldukça önemlidir. Bazı durumlarda kliniklerde hastalara tansiyon takip kartı verilmekte ve evde ölçülen tansiyon değerlerinin bu karta not etmesi hastadan istenmektedir. Ev ölçümleri en az 5 gün, tercihen 7 gün yapılmalıdır. Ölçümlerin sabah ve akşam saatlerinde olmak üzere iki kez yapılması istenir. Ölçüm sırasındaki koşullar kan basıncını önemli derece etkilemektedir. Ölçümün günün hangi saatinde yapıldığı bilinmelidir. Yemeklerden ya da egzersizden sonra alınan ölçümler normalden düşük, sigara ya da kahve içimi sonrası ölçümler normalden yüksek çıkabilir. Dolayısıyla ölçüm öncesindeki 30 dakikalık süre içinde kişinin sigara, çay veya kahve içmemiş, kafein almamış ve tercihen yemek yememiş olması gerekir. Ölçüm yapılacak kişi en az 5 dk. dinlenmiş olmalı oturur pozisyonda ise sırtı yaslanmalı ve ayakları yere basmalıdır. Ölçüm yapılacak kol kalp hizasında olacak şekilde desteklenmelidir ve ölçülecek kolu sıkacak hiçbir giysi giymemelidir. Eğer kişide ritim bozukluğu varsa elektronik ölçümler doğru sonuç vermeyebilir. Bu durumlarda stetoskop kullanılarak ölçüm yapılmalıdır. Kan basıncı takipleri, yüksek çıkmış olan koldan ölçümlere devam edilerek yapılmalıdır.

Hipertansiyon sıklığı yaşla birlikte artmakta ve obezite, besin alımı, fiziksel aktivite ve diyabet gibi risk faktörleriyle hipertansiyon gelişimi arasında ilişki olduğu bilinmektedir.

Hipertansiyon tedavisinde amaç kalp damar sistemini ve böbrek sistemini etkileyerek oluşabilecek zararların ve ölüm oranlarının azaltılmasıdır.

Hipertansiyon tedavisinde ilaç tedavisi belirli seviyelerdeki hastalara uygulanırken, yaşam tarzı önerileri kan basıncı yüksek tüm bireylere önerilir.

Öneriler:

• Tuz alımının günlük 5-6 gr(günlük 1 çay kaşığı) düzeyine kısıtlanması önerilir

• Alkol alımının terkedilmesi önerilir.

• Çay kahve tüketiminde aşırıya kaçmamak önerilir.

• Sebze, meyve ve düşük yağ içeren süt ürünlerinin daha fazla tüketilmesi doymuş ve toplam yağ alımının azaltılması önerilir.

• Herhangi bir engel durum bulunmadıkça BMI’nin 25 kg/m2 ye düşürülmesi, bel çevresinin erkeklerde <96 cm ve kadınlarda <90 cm düzeyine düşürülmesi önerilir.

• Düzenli egzersiz, yani haftada 5-7 gün en az 30 dakikalık orta düzeyde dinamik egzersiz yapılması önerilir.

• Sigara kullanan tüm kişilere sigarayı bırakmaları ve bu konuda destek almaları önerilir.

Kaynak: TEMD Hipertansiyon Tanı ve Tedavi Kılavuzu 2019