Hüviyetimizi Ortaya Koyan Kavram; İstiaze

Ben doğmadan başlamış, bu imtihan. Beni utandırmak, rezil rüsvay etmek isteyenler var ki bunlar daha ben doğmadan bana düşman olmuşlar. Yaratıcımın emirlerini çiğnemem, yasaklarına sarılmam için içimde tükenmeyen çatışmalar organize etmişler. Yeter ki onların isteklerini yerine getireyim. Ama onların istek ve arzularının sonu gelmez ki. Onların isteklerini yapınca da beni hemen yüzüstü bırakır ve içten içe beni aşağılamaya, tahkir etmeye ve benimle alay etmeye başlar. Bu durumda bana düşen sığınmaktır. Merhametli, bağışlayan, affeden, koruyan yaratıcıma.

İstiâze kavramı yaratılışımızla ortaya çıkmıştır. Bizim kadar eskidir yani. Sözlükte sığınma, bağlanma, güvenme ve korunma isteme anlamlarında kullanılır. İstiâze kavramı vahye muhatap olan kulların kötülüklerden/ çirkinliklerden/ aşırılıklardan korunmak için Allah’ın emir ve yasaklarına uyarak söz ve amelle Allah’tan yardım isteme talebini ifade eder. Kur’an-ı Kerim’de 17 yerde geçen istiâze genel olarak bireysel eylemler için kullanılmıştır. Bu yönüyle irade eğitimini destekler ve bizlere kaliteli/ karakterli olmanın Allah’tan geçtiğini öğretir.

İstiâze öylesine, gelişigüzel söylenmiş bir söz olmaktan öte söylenen sözün davranışlarla desteklenmesi gerektiğini anlatır. Ancak bu şekilde-gerçek anlamıyla sığınılmış olur. İstiâze’de dikkat çekmesi gereken bir anlam da “Allah’a sığındım.” cümlesidir ki bu cümleyi iyi anlamak gerekir. “Allah’a sığındım.” cümlesi “Allah’ın emirlerini beğendim, tasdikledim, uygulayacağım; Allah’ın yasaklarından/ haramlarından iğrendim, nefret ettim, uzaklaşacağım.” demektir.

İstiâze şuurlu bir eylemdir. Bilerek, isteyerek bağlanmayı ortaya koyar ki bu eylem üç öğeyi ifade eder.

1. Sığınan – Yani Biz: Acizliğini, güçsüzlüğünü, biçare kalmışlığını fark eden herkesi içerisine alır. Böylece kişi hayatı boyunca kulluğa devam eder ve ibadet şuuruna erer.

2. Kendisinden Sığındığımız – Yani Düşman: Her türlü vesveseyi kalplere atan, fısıltılarla insanları oyalayan, bağlılıklarımızı zedeleyen, yoldan saptıran, bir de yüzüstü bırakan şeytan tiplerinden Allah’a sığınırız.

3. Kendisine Sığındığım Allah: Allah Teâlâ ve O’nun emirleri ile yasakları kullarını tüm kötülüklerden/ ahlaksızlıklardan koruyan en hayırlı sığınaktır.

Dünya hayatında insanların prensiplerini de, korkularını da, beklentilerini de, hedeflerini de, ahlaki değerlerini de belirleyen kişiler önder olarak seçtiği kimselerdir. Müslümanların önderi ve örneği Rasulullah aleyhisselam’dır. Biz hayata dair her şeyi O’ndan öğrendiğimiz gibi sığınmayı da O’ndan öğrendik. Rasulullah aleyhisselam şunlardan Allah’a sığınmıştır:

Cehennem ateşinden, kabir fitnesinden, canlıların şerrinden, nefsin şerrinden, azdıran zenginlikten, isyan ettiren fakirlikten, borçlanmaktan, tembellikten, cimrilikten, küfürden, kötü ahlaktan, faydasız ilimden, titremeyen kalpten, yaşarmayan gözden, ani ölümden, haksızlığa uğramaktan ve uğratmaktan …