Siyasetname & Nizamülmülk

Kıymetli İlkadım Kitaplığı okuyucularımız! Bu ay sizlerle güzel bir kitap daha inceleceğiz. Büyük devlet adamlarımızın başında gelen Nizamülmülk’ün Dergah Yayınları’ndan çıkan Siyasetname isimli eserini inceleyeceğiz.

Siyasetname, devrin padişahlarına ve devlet ileri gelenlerine, dolayısıyla daha sonra bu görevleri üstleneceklere yol göstermek, tavsiyelerde bulunmak gayesiyle kaleme alınan eserlerin genel adıdır.

Nizamülmülk, Alparslan ve Celaleddin Melikşah’ın vezirliğini yapmış, kurduğu idari teşkilat ile devletin sağlam temeller üzerine oturmasını sağlamıştır. Savaş alanlarında da Malazgirt hariç, sultanların yanında yer alarak Selçukluların bütün fütuhatında payı olmuştur.

İslam’da birliği sağlamak için eğitime önem veren Nizamülmülk, Bağdat’ta adıyla anılan Nizamiye medreselerini kurarak Ehlisünnet akidesinin tedrisini sağlamış ve devrin ileri gelenlerini İslam’ın birliğini sağlamak için bu medreseye memur etmiştir.

Selçuklu devletinin meşhur veziri Nizamülmük’ün Siyasetname’si yaygınlığı, etkinliği ve muhtevası bakımından diğer siyasetnamelerin önüne geçmiş ve siyasetname denilince akla gelen ilk eser olma özelliğini kazanmıştır.

Nizamülmülk bu eserinde, yalnız nasihat vermekle yetinmemiş, olaylar nakletmiş, Selçuklu Devleti’nin işleyişi, aksayan tarafları, alınması gereken tedbirler, müesseselere işlerlik kazandırmak için yapılması gereken düzenlemeler… gibi konularda bilgi vermiş, Selçuklu Devleti içinde yaygınlık kazanan, hatta devleti tehdit eden Bâtınî-Rafizî kaynaklı hareketler hakkında değerli bilgiler aktarmıştır. Eserde sultanların ve büyüklerin hayatlarına dair az bilinen hikâye ve haberler de mevcuttur.

Kitabımız elli bir fasıl ve 262 sayfadan oluşuyor. Her bir fasılda bir tavsiye yer alıyor. Bu tavsiyeler yer yer çok güzel hikâyelerle destekleniyor. Dördüncü fasılda yer alan Amiller, vezir ve kölelerin devamlı soruşturulması (kontrolü) bölümünde anlatılan Behram Gur’un hikâyesi dikkat çekici ve günümüz devlet adamlarına maiyetindeki görevlilere karşı uyanık olmaları ile ilgili de ders verici nitelikte bir hikâye.

Nizamülmülk’ün bazı tavsiyeleri:

“Memleket düzeni ve siyaset usulleri iyi ve mazbut konulduğunda Müslümanlık ve adalet doğru dürüst yürür.”

“Padişah Allah’ın nimetini tanırsa Allah kendisinden razı olur.”

“Melik, inkâr ve küfürle ayakta kalabilirse de zulümle ayakta kalamaz.”