SABIR

 Sözlükte engellemek hapsetmek güçlü ve dirençli olmak anlamındaki sabır,  ahlaki terim olarak “üzüntü,başa gelen sıkıntı ve belalar karşısında direnç gösterme, olumsuzlukları olumlu kılmak için gösterilen metanet anlamına gelir”.(TDV) Sabır ve tahammülün anlamları her ne kadar benzer gibi görünse de tahammül “hamale” (taşımak) kökünden gelir. Hiçbir müdahalede bulunmadan bela ve musibetlere katlanmak anlamında pasif bir eylemdir. Sabır ise ağır engellere rağmen ısrarla hakkı savunmak Allah için doğru olanı yapmakta aktif olarak direnmektir. Gazzali sabrı “Din duygusunun nefsani arzu ve tutkuların baskısına direnç gösterme”  diye tanımlar.

         Hz Peygamber “Sabır dinin yarısıdır” buyurmuştur. (Hakim) Abdullah b. Mesud bu hadise dayanarak imanın iki kısımdan oluştuğunu yarısının sabır diğer  yarısının şükür olduğunu söylemiştir. Aslında şükrün zemininde de sabır vardır. Kulun verilene şükretmesi;  nimetleri sadece kendi çabalarıyla elde ettiğine inanan kibirlenen nefsin baskısına direnç göstermesidir. Hz Ali iman yek bir vücud ise sabır bu vücudun başı demiştir. ibn Abbas (ra) Kuranı Kerim de  sabrın üç vecih üzere olduğunu söyler. Bunları şu şekilde sıralar;

         Birincisi Allah’ın farz kıldığı vazifeleri yapmaya karşı sabır göstermektir. Mümin bir kulun ibadete başlamadan önce niyet ve ihlasını  koruma, ibadet sırasında Allah’tan gafil olmama,  ibadetten sonra ise riyaya  kapılmama hususunda gösterdiği sabır şeklinde açıklamıştır. Bununla birlikte Allah Rasulü “Oruç sabrın yarısıdır” (ibn Mac’e) buyurmuştur. Benzer şekilde namazda disiplini ve sürekliliği açısından çokça sabır ve sebat gerektiren bir ibadettir. Aynı şekilde hac ibadeti başlı başına bir sabır göstergesidir. Peygamberimiz dua eden müminin aceleci olmayıp sabrettiği sürece duasının kabul edileceğini haber vermiştir  

           İkincisi Allah’ın haram kıldıklarına karşı sabretmektir. Nefsin hoşuna gidecek, onu dünya sevgisi ve bağlılığı ile dolduracak, Allah ile bağlantısını kesecek olan şeylere gösterilen sabırdır. Yüce yaratıcının  haram kıldığı her şey  kullarının dünya ve ahiret  mutluluğuna engeldir. Bunlara zina, yalan, gıybet, israf, kumar gibi örnekler verilebilir.

         Üçüncüsü ilk sadme anında belaya karşı gösterilen sabırdır. Bela ve musibetlerin ilk anında sabır göstermek insan için en zor olanıdır. Kuranı Kerim de “Ancak sabredenlere mükâfatları hesapsız verilecektir. (Zümer10)” buyrulmuştur. Her iyi amelin ve ibadetin belli bir ölçüde ecri vardır ancak sabır çok ayrı ve ecri hesapsızdır.

          Kader ve kazaya rızanın temelinde de sabır vardır.Bu tür bir sabır; istediğini ve beklediğini elde edemeyen nefse karşı gösterilen dirençtir. Sabır öyle güzel bir erdemdir ki tüm güzel hasletleri içinde barındırır. Hayatının temeline sabrı yerleştiren insanın dünyası ve ahireti saadetle dolar. Sabır sağlıklı insani ilişkilerde de en başta gelir. İnsanların birbirine gösterdiği hoşgörünün büyük parçası sabırdır. Son olarak şunu söyleyebiliriz ki insanın şu dünya imtihanını kazanıp kazanmadığını sabredip sabredemediği tutumları belirleyecektir.

                                                                                 Kaynaklar:

                                                                                  TDV  İslam ansiklopedisi

                                                                                   İhya ulumiddin     Gazzali