NİKAH AKDİ

Geçerli bir evliliğin yapılabilmesi o evlilikte bir takım unsur ve şartların bir araya gelmesi ile mümkün olur.Bu unsur ve şartlardan birinin eksik olması evliliğin ya hiç doğmamasına veya eksik doğmasına yol açmaktadır. Bu unsur ve şartları hanefilerin kabul ettiği sınıflamaya göre şu alt gruplara ayırarak incelemek gerekir.

A. NİKAHIN UNSURLARI. (Temel öğeler)

 1 )TARAFLAR; Geçerli bir nikah akdinin olabilmesi için her şeyden önce bu akdin iki tarafının olması gerekir. Bu normal olarak evlenecek kadın ve erkektir.Evlenme ehliyetine sahip değillerse belirli şartlarla velileri tarafından evlendirilebilirler.

 2) İRADE BEYANI; Taraflar veya yetkili oldukları durumlarda velileri , yahut  vekilleri iki şahit huzurunda yanlış anlaşılmaya imkan vermeyecek bir tarzda evlenme iradelerini ortaya koyduklarında geçerli olarak evlenmiş olurlar.

B. KURULUŞ ŞARTLARI (İnkiad şartları)

  Nikahın unsurlarında bulunması gereken niteliklerle ilgili bir takım şartların bulunması.

  1) EHLİYET; Nikahı kendisi veya velayet vekâlet gibi bir başkası adına katılan, yani evlilik sözleşmesini yapanların tam ehliyetli olması gerekir.

  2) MECLİS BİRLİĞİ; İrade beyanlarının aynı toplantıda ortaya konmasına denir.

  3) EVLENME ENGELİNİN OLMAYIŞI; Taraflar arasında kan veya süt hısımlığı veya sıhri hısımlık gibi devamlı ya da başkasıyla evli olma, din farkı,  üç kere boşanma gibi geçici bir evlenme engelinin mevcut olması durumunda, taraflar sürekli olarak veya geçici olan engelleri ortadan kalkıncaya kadar evlenemezler.

  4) EVLİLİĞİN ŞARTSIZ OLMASI; Nikâh akdinde geciktirici (ta’liki) veya bozucu     (in’fisahi) bir şartın mevcut olmamasıdır.   

C. GEÇERLİLİK ŞARTLARI (Sıhhat şartları)

 Nikah akdinin  geçerli (sahih) olarak doğması  için aranan şartlardır

 1)ŞAHİTLER;  Sıhhat şartlarından en önemlisi evlenmenin şahitler huzurunda yapılmasıdır. Hz. Peygamber “İki şahit olmadan nikah caiz olmaz” (Buhari) hadisi nikah akdindeki  en önemli şekil şartını getirmektedir

 2) EVLENME ENGELİNİN OLMAMASI; Kalıcı ve birinci derecedeki önemli evlenme engellerinin evliliği hükümsüz kıldığını ve böyle bir engelin bulunmayışının aktin kuruluş şartı olduğu bilinmektedir.

 3) İKRAHIN OLMAMASI; Hanefiler dışındaki mezheplere göre nikahta herhangi bir cebir ve zorlamanın bir diğer ifadeyle ikrahın olmaması da bir sıhhat şartıdır. İkrahla yapılan akid geçersiz (fasid) akiddir. Hanefiler’e göre geçerlidir.

  D)  YÜRÜRLÜLÜK ŞARTI

  Evlenme hükümlerinin işlerlik ve yürürlük kazanması için aranan şartlardır.Mesela eksik     ehliyetlilerin velilerinin iznini almadan yaptıkları evlenme böyledir.Veli izin verene kadar bu evlilik normal sayılmaz.

 E) BAĞLAYICILIK ŞARTI

 Bazı durumlarda nikah akdi tek taraflı olarak feshedilebilir. Örneğin tam ehliyetli bir kadın nikah akdini velisinden  izinsiz yapıyorsa bir kısım İslam hukukçusuna göre kocasının ve mihrinin kendi konumuna denk  olması gerekir.Aksi halde velileri bu nikahı feshettirebilir.

F) ŞARTLARA UYMAMANIN SONUCU

 Bu sayılan unsur ve şartlardan birisine riayet edilmemesi durumunda ihmal veya ihlal edilen    unsur ve şarta göre evliliğin ya tamamen veya bazı yönleriyle geçersiz olması söz konusudur.

Kaynaklar: İLMİHAL / TDV