Niçin ve Nasıl Bir Tarih Okuması Yapmalıyız?

Yüce Allah Rûm Suresi’nin 42. Ayetinde şöyle buyurur: “De ki: Yeryüzünde gezip dolaşın da öncekilerin akıbeti nice oldu bir bakın. Onların çoğu şirke sapmış kimselerdi.”[1]

Allah Teâlâ bizden yeryüzünde gezip dolaşmamızı ve bizden öncekilerin halinden ibret almamızı istiyor ki biz de aynı hatalara düşmeyelim. Bu yüzden Kur’an-ı Kerîm’in neredeyse yarısından fazlasında geçmiş milletlerin kıssalarına yer verilir. Şimdi sorumuza tekrar dönelim ve ilk cevabımızı verelim. Niçin Tarih okumalıyız?

1. İbret almak için…

İbret alalım ki ibret olmayalım. Yüce Allah Kur’an-ı Kerîm’de bize Âd, Semûd, Lût ve daha nice kavimlerden bahseder. Bu kavimlerin onlara gönderilen peygamberlere nasıl karşı geldiklerinden ve daha sonra nasıl ilahî azaba muhatap olduklarını anlatır ve daha sonra bize seslenerek “Andolsun onların kıssalarında akıl sahipleri için ibretler vardır…”[2] der.

Geçmişin hata ve yanlışlarından ders almayan milletler, geçmişte helâk olmuş kavimlerle aynı kaderi yaşamaya mahkûmdur. Sultan Abdülhamid Han’a atfedilen bir sözde: “Tarih değil hatalar tekerrür (tekrar) eder.”

Bundan sebep tarihini iyi bilen, doğru bir tarih okuması yapabilen milletler kolay kolay eskilerin düştükleri hatalara düşmezler. Tarih geçmişteki milletlerin yaşadığı tecrübelerin birikimidir. İnsan ömrü en fazla 75-80 yıl kadar. Bu kısa zaman içerisin de bunca tecrübeyi yaşayacak vakit çok kısıtlıdır. Lakin geçmişin tecrübelerinden yararlanan bir kişi daha 20-25 yaşlarında 1000 yıllık bir tecrübeye malik olabilir.

1. Güzel örnek almak için…

Allah Teâlâ Kur’an-ı Kerîm’de şöyle buyurur: “Allah iman edenlere de Firavun’un karısını misal vermektedir: O, “rabbim!” demişti, “Yüce katında, cennette benim için bir ev yap; beni Firavundan ve yaptıklarından kurtar ve beni bu zalimler topluluğundan da selâmete çıkar!”[3]

Bir başka Ayet-i Kerîme de ise şöyle buyrulur: “İmrân kızı Meryem’i de (misal vermiştir): O iffetini çok iyi korumuştu, biz de ona ruhumuzdan üfledik; o, rabbinin sözlerini ve kitaplarını hep tasdik etti ve o içtenlikle itaat edenlerdendi.”[4]

Allah Teâlâ bize bu misalleri örnek almamız için vermektedir. Allah bize onların bu güzel hallerini misal vererek bize Hâk yolda nasıl yürüneceğini göstermektedir. Onlar karşılaştıkları zorluklara güzelce sabrettiler ve cenneti hak ettiler. Allah ise bize onların bu sabırlarını ve gayretlerini gösteriyor ki karşılaştığımız zorluklara ve güçlüklere karşı nasıl sabredeceğimizi bilelim.

İşte bir Müslüman tarihi bu iki şey için okumalıdır: Örnek (güzel örnek) ve İbret almak…

Yoksa bomboş bir tarih okuması bize hiçbir şey katmayacaktır.

Şimdi ise gelelim bir Müslüman nasıl tarih okuması yapmalıdır?

1. Tarih’i Müslümanca bir bakış açısı ile okumalıdır…

Yani?

Müslümanlar tarihlerini mağara ve taş devrinden başlatamazlar. Maymundan veya başka bir mahlûkattan geldiklerine inanmazlar. Bırakın kâfirler bunlara inansınlar. Onlar kendilerine göre hangi cehennemden gelirlerse gelsinler. Önemli değil. Müslümanların Tarihi Hz. Âdem aleyhisselam ile başlar.

Müslüman tarih ile beraber yaşayan adamdır. Tarihin her devrinde Müslümanlar vardır. Ne zaman ki Allah Azze ve Celle, meleklere “…”Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım”…”[5] dedi, işte Müslümanların tarih sahnesine çıkması da böylece başladı.

Müslüman bir genç evvelâ Hz. Âdem aleyhisselamdan, Hz. Muhammed aleyhisselama kadar olan Peygamberler Tarihini okuyarak tarih okumasına başlamalıdır. Bunun için İhsan Süreyya Sırma Hocamızın “Müslümanların Tarihi” isimli eserini tavsiye edebiliriz.

Daha sonra ise sağlam bir Siyer okuması yapmalıdır. Çünkü Allah Teâlâ Kur’an-ı Kerîm’de şöyle buyurmaktadır: “İçinizden Allah’ın lütfuna ve ahiret gününe umut bağlayanlar, Allah’ı çokça ananlar için hiç şüphe yok ki, Rasulullah’ta güzel bir örneklik vardır.”[6]

Müslüman bir genç Allah’tan sonra en çok O’nun Rasul’üne muhabbet beslemelidir. Beslenen bu muhabbet ise muhabbet beslenen şahsı tanımayı gerektirir. Bu yüzden Müslüman genç ikinci olarak sağlam bir siyer kitabından Efendimiz aleyhisselamın hayatını okumalıdır. Bunun içinde Muhammed Emin Yıldırım ve Bekir Develi’nin birlikte hazırladıkları iki ciltlik “Herkes için Siyer” kitabını tavsiye edebiliriz.

Sonrasında Emeviler, Abbasiler ve diğer İslam devletlerinin tarihleri sırasıyla okunmalıdır. Bu tarihler okunurken alınan ibretler ve örnekler güzelce bir ajandaya not edilmelidir. Özellikle Osmanlı Tarihi ayrıca ehemmiyet verilerek okunmalıdır. Bunun için ise Ahmet Şimşirgil Hocamızın “Kayı Serisi’ni” tavsiye edebiliriz.

Hâsılı Kelâm: Müslüman Genç, niçin ve nasıl tarih okuması gerektiğini bilirse şaşırmaz, ayağı tökezlemez. Diyelim ki şaşırdı, ayağı kaydı okuduklarından aldığı güzel örnek ve ibretlerle yeniden ayağa kalkmasını bilir. Rabbim bizlere doğru bir tarih okuması yapmayı nasip eylesin. Unutmayalım ki: “Geçmişini bilmeyen bir nesil geleceğine yön veremez.

[1] Rûm Suresi 42. Ayet/21. Cüz

قُلْ س۪يرُوا فِي الْاَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذ۪ينَ مِنْ قَبْلُۜ كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُشْرِك۪ينَ

[2] Yûsuf Suresi 111. Ayet/13. Cüz

لَقَدْ كَانَ ف۪ي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِاُو۬لِي الْاَلْبَابِۜ مَا كَانَ حَد۪يثاً يُفْتَرٰى وَلٰكِنْ تَصْد۪يقَ الَّذ۪ي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْص۪يلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ

[3] Tahrîm Suresi 11. Ayet/28. Cüz

وَضَرَبَ اللّٰهُ مَثَلاً لِلَّذ۪ينَ اٰمَنُوا امْرَاَتَ فِرْعَوْنَۢ اِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ ل۪ي عِنْدَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّن۪ي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِه۪ وَنَجِّن۪ي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِم۪ينَۙ

[4] Tahrîm Suresi 12. Ayet/28. Cüz

وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرٰنَ الَّت۪ٓي اَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا ف۪يهِ مِنْ رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِه۪ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِت۪ينَ

[5] Bakara Suresi 30. Ayet/1. Cüz

وَاِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلٰٓئِكَةِ اِنّ۪ي جَاعِلٌ فِي الْاَرْضِ خَل۪يفَةًۜ  قَالُٓوا اَتَجْعَلُ ف۪يهَا مَنْ يُفْسِدُ ف۪يهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَٓاءَۚ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَۜ قَالَ اِنّ۪ٓي اَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ

[6] Ahzâb Suresi 21. Ayet/21. Cüz

لَقَدْ كَانَ لَكُمْ ف۪ي رَسُولِ اللّٰهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُوا اللّٰهَ وَالْيَوْمَ الْاٰخِرَ وَذَكَرَ اللّٰهَ كَث۪يراًۜ