Kur’an’dan / Ahzâb Suresi

Kur’an sofrasından bizleri de nasipdar eden Allaha hamd ü senalar olsun. Bu ayki suremiz Ahzâb Suresi. Mushaf’taki sıralamada otuz üçüncü, iniş sırasına göre doksanıncı suredir. Âl-i İmrân sûresinden sonra, Mümtehine sûresinden önce Medine’de inmiştir.

Güvenilir rivayetlerde ve tespitlerde surenin tek adı vardır, o da “grup, bölük, topluluk” manasında olan hizbin çoğulu olan Ahzâb’dır. Bu sûrenin 20 ve 22. ayetlerinde, İslâm tarihinin dönüm noktalarından birini teşkil eden Hendek Savaşı’na (Ahzâb Savaşı) atıf yapılarak ahzâb kelimesine yer verildiği için sure bu isimle anılmıştır. Burada geçen Ahzâb’dan maksat, Müslümanları yok etmek üzere Mekke ve civarından toplanıp gelen, Medine’yi kuşatan Kureyş kabilesinin kolları ve bunlara bağlı bulunan diğer gruplar, müttefik güçlerdir.

Bu surenin bir önceki Secde süresiyle olan ilişkisi bu surenin başlan­gıcıyla bir önceki surenin sonu arasındaki benzerlikte açıkça ortaya çık­maktadır. Önceki sure Peygamberimize kâfirlerden yüz çevirme ve onların azabını bekleme emriyle sona ermişti. Bu sure ise Peygamberimiz (s.a.v)’e takva ve kâfirlerle münafıklara itaat etmeme, kendisine Rabbinden vahyedilenlere tâbi olma ve Allah’a tevekkül etme emriyle başlamaktadır.

Suremizde işlenen konular Kuran Yolunda şöyle tespit edilmiştir:

1. Hz. Peygamber’e ve onun şahsında ümmetine takva, tevekkül ve ilâhî emirlere itaat tavsiyesi.

2. Ana-baba ve çocuklar arasındaki meşru ve hukukî bağ, evlât edinme âdeti.

3. Kan hısımlığı dışındaki velayet bağı.

4. Ahzâb savaşı, bu savaş vesilesiyle münafıkların psikolojileri ve davranışlarıyla ilgili açıklamalar.

5. Hz. Peygamber’in müstesna şahsiyeti, Allah nezdindeki durumu ve derecesi, aile hayatı; kendisine ve eşlerine mahsus evlenme, boşanma, örtünme, sosyal ilişkiler konularına ait hükümler, onun ailesiyle müminler arasındaki ilişki.

6. Kadın erkek farkı gözetilmeksizin bütün müminlerin ibadet, itaat ve erdemli davranışlara teşvik edilmesi.

7. Kadınların giysileri.

8. Emanet kavramı ve emanete riayet etmenin önemi. (1)

Suremizin ilk ayetleri şu şekilde başlar:

1. Ey Peygamber! Allah’a itaatsizlikten sakın, açık ve gizli inkârcıların sözünü dinleme, Allah her şeyi bilmekte ve hikmetle yönetmektedir.

2. Rabbinden sana vahyedilene uy. Allah bütün yaptıklarınızdan haberdardır.

3. Allah’a güven; güvenip dayanmak için Allah yeter.

Ey Peygamberim, takva ile Allah’ın koruması altına, gözetim alanına gir diyor Rabbimiz. Dünya ve ahirette rezil perişan olmak istemiyorsan hayatında hep “Allah ne der“ sorusu olsun. Takvalı olmazsan bu soru senin hayatını şekillendiremez. Takva Allaha ulaşmada kullanılması gereken yöntem ve tekniğin. Birinci vasıtan. Ve sakın ha sakın Allah tanımaz kâfirlere ve inanmadıkları halde iman gösterisinde bulunan münafıklara itaat etme. Kur’an’a, onun emir ve yasaklarına itaat et. Hayatının sağlamasını yapman için de Kur’an’a yönel.

1.ayetin nüzul sebebi olarak şu olay rivayet edilir: Ebu Süfyân, İkrime ibn Ebî Cehl ve Ebu’l-A’ver Amr ibn Süfyân es-Sülemî hakkında nazil olmuştur. Bunlar Uhud Gazvesinden sonra Medine-i Münevvere ‘ye gelerek Abdullah ibn Übey Selûl’a inmiş misafir olmuşlar­dı. Hz. Peygamber de onunla konuşmaları ve onda misafir olmaları üzerine on­lara eman vermişti. Onlarla beraber Abdullah ibn Sa’d ibn Ebî Şerh ve Tu’me ibn Übeyrık da geldiler. Hz. Ömer’in de bulunduğu mecliste Hz. Peygamber (s.a.v)’e: “Tanrılarımız Lât, Menât ve Uzzâ hakkında kötü söz söylemeyi bırak, onlara tapınanlara menfaatlerinin ve şefaatlerinin olacağını söyle; biz de seni ve Rabbini kendi halinize bırakalım.” dediler. Hz. Ömer: “Ey Allah’ın elçisi, izin ver şunları öldüreyim.” dedi. Hz. Peygamber (s.a.v): “Hayır ey Ömer, ben onlara eman verdim.” buyurdular. Ömer: “Allah’ın laneti ve gazabıyla çıkın.” dedi. Hz. Peygamber (s.a.v) de onların Medine’den çıkarılmalarını emretti ve Allah Teâlâ bu hadise üzerine bu âyeti kerimeyi indirdi. (2)

“Ey iman edenler, Allah’ın üzerinizdeki nimetini hatırlayın. Hani size ordular gelmişti de Biz, onların üzerine rüzgâr ve sizin görmediğiniz ordular göndermiştik. Allah yaptıklarınıza Basîr’dir.

Hani onlar size hem üstünüzden, hem de altınızdan gelmişlerdi ve hani korkudan gözler kaymış, yürekler ağızlara gelmişti ve siz, Allah hakkında çeşitli zanlarda bulunuyordunuz.

İşte orada Mü’minler imtihan edilmiş ve şiddetli bir sarsıntıyla sarsıl­mışlardı.’’ (Ahzâb 9-10-11

Bu ayetler Ahzâb, yani Hendek Muharebesi hakkında nazil olan ayet-i kerimelerdendir.

“…evlatlıklarınızı da öz oğullarınız gibi saymanızı meşru kılmamıştır…” Suremizde geçen bu bölüm

Zeyd b. Harise hakkında inmiştir. O, Rasulullah ‘ın kölesi idi. Onu âzâd etmiş ve evlat edinmişti. Rasulullah Zeynep binti Cahş ile evlenince Zeynep daha önce Zeydi’n nikâhı altında idi, Yahudi ve münafıklar dediler ki:

“Muhammed herkesi men ettiği halde, kendisi oğlunun hanımı ile evlendi,” Bunun üzerine Allah Teâlâ da bu âyeti indirdi.

56.ayetimiz ise şu şekildedir: “Allah ve melekler Peygamber’e salât ediyorlar; ey iman edenler, siz de ona salât ve selâm okuyunuz.’’ Peygamberimiz (s.a.v)’e salavat getirilmesi ayeti, onun dünyada ve vefatından sonraki şerefini beyan etmek, onun yüce mertebesine ve maka­mına işaret etmek içindir. Allah’ın Peygamberimize salât et­mesi ise, rahmet ve rızasına nail kılmasıdır. Meleklerin salât etmesi, dua ve istiğfar etmeleridir. Ümmetin salât etmesi, dua etmeleri ve onun emrine hürmet etmeleridir.

Son olarak bir hususa yer vermek istiyorum Muhammed Ali Es Sabuni, Safvetü’t-Tefasir adlı tefsirinde Ahzâb suresiyle ilgili bir bölümde şöyle der: “Ey Peygamber! Eşlerine, kızlarına ve Mü’minlerin kadınlarına şöy­le…” mealindeki ayet güzel bir nükteye işaret eder. Bu nükte de şudur: Da­vet ancak, davetçi o davete kendinden ve aile fertlerinden başlarsa meyve verir, İşte şer’i örtünmeye, peygamberin eşleri ve kızları ile başlanmasının amacı budur. Rabbim bizlere de yakınlarımızdan başlayarak tebliğ yapmayı nasip etsin. Rabbim bizleri Kuranla yaşatıp, kuran üzere yaşarken canlarımızı alsın. Onun her şeye gücü yeter.

1-Kuran yolu-Diyanet Tefsiri

2-Esbab-ı Nüzul -Bedreddin Çetiner, Çağrı Yayınları-2