KAPAK- Faydasız İlimden Sakınmak/Hatice Şayakdokuyan

Zaman, avuçlarımızın arasından kayıp giden ince bir kum gibidir. İnsan çoğu zaman onu elinde tuttuğunu zanneder; oysa farkına varmadan kaybolur gider. İşte bu akıp giden ömrü anlamlı kılacak en önemli şeylerden biri ilimdir. Ancak her bilgi insana fayda vermez. Rabbimizin öğrettiği gibi, kalbe hikmet ve huzur vermeyen, davranışlara yansımayan bilgi sadece zihni doldurur, gönlü ise boş bırakır.

Nice insanlar vardır ki bilgileri dağlar kadar çoktur; fakat o bilgi onların yolunu aydınlatmaz. Oysa faydalı ilim, kalbi olgunlaştırır, ahlâkı güzelleştirir ve sahibini Allah’a yaklaştırır. Kur’an’da müminlerin vasıfları anlatılırken: “Onlar ki boş ve yararsız işlerden yüz çevirirler” (Müminûn, 3) buyrulmuştur. Demek ki kurtuluşun yolu, ömrü en faydalı şekilde değerlendirmekten geçer.

Boş İşlerden Sakınmak

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Kişinin iyi Müslüman oluşunun alameti, kendisini ilgilendirmeyen şeyleri terk etmesidir.”

İslam’da faydasız söz ve işler lav ve malayani kelimeleriyle ifade edilmiştir. Yani mümin, ne dünyaya ne de ahirete faydası olmayan sözlerden, davranışlardan ve düşüncelerden uzak durmalıdır. Çünkü vakti boşa harcamak, ömrün sermayesini tüketmek demektir. Bugün birçoğumuz saatlerimizi sosyal medyada, gereksiz tartışmalarda ya da bizi yormaktan başka bir işe yaramayan alışkanlıklarda tüketiyoruz. Oysa her anımız bir emanettir.

Faydalı İlim ve Salih Amel

Faydalı ilim, kişiyi hayırlı amele yönlendirir. Bunun için dört temel esas vardır:

1. Sağlam bir iman ve selim bir niyet,
2. Kur’an ve sünnete uygun amel,
3. Doğru zamanda doğru iş yapmak,
4. Kendine ve başkalarına fayda sağlamak.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyurur ki: “Her sabah bir münâdi şöyle seslenir: Ey Âdemoğlu! Ben senin için verilmiş bir anım, beni iyi değerlendir; zira bir daha eline geçmeyeceğim. Akşam vakti olunca da aynı çağrı yapılır.”

Bu bize gösteriyor ki zaman, geri getirilemeyecek bir nimettir. Abdullah b. Mesud (r.a.)’ın şu sözü de manidardır: “Güneşin battığı, ömrümün azaldığı ama amelimin artmadığı bir güne duyduğum pişmanlık kadar başka hiçbir şeye pişmanlık duymadım.”

Vaktin Kıymeti

Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle uyarmıştır: “Yedi şey gelmeden önce salih amellere koşun: Unutturucu fakirlik, azdıran zenginlik, ifsat edici hastalık, akılları götürücü ihtiyarlık, ölüm anı, Deccal’in çıkışı ki (bu beklenenlerin en şerlisi) ve kıyametin kopması. Kıyamet ise hepsinden daha acı ve dehşetlidir.”

Bu uyarı bize gösteriyor ki insanın hayatında ertelemeye yer yoktur. Zira vakit, insanın en büyük sermayesidir. Kur’an’da: “Bir işi bitirdiğinde hemen diğerine yönel.” (İnşirah, 7) buyrularak boşluğun, tembelliğin ve amaçsızlığın Müslüman’a yakışmadığı hatırlatılır.

İlim ve Amelin Dengesi

Övünmek ya da üstünlük taslamak için öğrenilen ilim fayda vermez. Kur’an’da şöyle buyrulur: “Siz insanlara iyiliği emreder de kendinizi unutur musunuz?” (Bakara, 44)

Demek ki başkalarına tavsiye ettiğimiz güzellikleri önce kendi hayatımıza taşımamız gerekir. Faydalı ilim, sahibinin ahlâkına ve ameline yansıyan ilimdir. Tahsil edilen bilgi hangi alanda olursa olsun, insanı Allah’a yaklaştırmıyorsa faydasızdır.

Yine başka bir hadiste: “Kim kendisinde Allah’ın rızası aranan bir ilmi sadece dünyalığa sahip olmak için öğrenirse, o kimse kıyamet gününde cennetin kokusunu bile duyamaz.” (Ebû Dâvûd, İlim, 12/3664) buyrulmaktadır.

Asıl Kazanç

Rabbimiz Kur’an’da: “Sizi boş yere yarattığımızı ve bize döndürülmeyeceğinizi mi sandınız?” (Müminûn, 115) buyurarak yaratılış gayemizi hatırlatır.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de şöyle buyurmuştur: “İki nimet vardır ki insanların çoğu onların kıymetini bilmez: Sağlık ve boş vakit.” (Buhârî, Rikâk, 1)

O halde asıl kazanç; ömrü Allah’ın rızasına uygun yaşamak, zamanı faydalı ilim ve salih amellerle değerlendirmektir. Çünkü insan, dünyada hangi izleri bırakırsa ahirette de onunla karşılaşacaktır.

Sonuç

Doğru tercihler hayat kurtarır. Müslümanın ömrü, boş işlerden uzak durma gayretiyle değer kazanır. Rabbimizin bize hediye ettiği bu ömür, boş bir sayfa gibidir. O sayfaya ne yazacağımıza biz karar veririz. Kalbimizi faydasız olandan arındırıp faydalı olanla doldurduğumuzda, hem dünyada huzura kavuşuruz hem de ahirette kurtuluşa ereriz.

Öyleyse dua edelim: “Allah’ım, faydasız ilimden sana sığınırım.”

Ve unutmayalım ki en büyük kazanç, ömrü Allah’ın rızasına adamak ve her anı ahiret yolculuğuna hazırlık kılmaktır.