ÇOCUK GELİŞİM DÖNEMLERİ(6-11 YAŞ)

‘’Eğer bir gün yolunuzu kaybederseniz bir çocuğun gözlerine bakın,

çünkü size öğreteceği 3 şey vardır.

-Nedensiz yere mutlu olmak

-Her zaman meşgul olabilecek bir şeyler bulmak

-Elde etmek istediği şey için var gücüyle dayatmak’’

6-11 yaş son çocukluk çağıdır. Eğitim sistemimizde ilkokul yıllarını kapsar. Bu dönemde çocuklarda yavaş yavaş bireyselleşme başlar. Benlik saygısı gelişir. Öz güveni artar. Bağımsızlık duygusu gelişir. Sorumluluk bilinci kazanır. Okula başlar ve anne babası dışında yeni bir otorite ile tanışır: Öğretmen

Zaman içinde öğretmenin beğeni ve istekleri çocuk için çok önem kazanır. Öğretmen ne derse o doğrudur. Öğretmenin beğenisi çocuğa güven sağlar. ‘’Bana iyi çocuk desinler’’ ihtiyacı daha etkin hale gelir. Davranışlarını da buna göre ayarlamaya başlar.

Ev ve okul kurallarına uyum sağlamaya çalışır.

Bu dönemde bedensel, sosyal, bilişsel ve dil gelişiminde çok ciddi gelişmeler olur.

Okul hayatı ile birlikte okuma-yazma-aritmetik gibi çalışmalar başlar. Gruplama yeteneği gelişir, neden-sonuç ilişkilerini anlayabilir. Akademik başarıya önem verir.

Onun için her şey yarıştır. Özellikle sporda hep kazanmayı ister. Yaşıtlarıyla daha fazla birlikte olur, popüler olmayı önemser, haksızlığı asla kabul etmezler.

Heyecan ve istekleri kolayca harekete geçirilebilir. Ama hevesleri kolaylıkla da kırılabilir.

Sadece kendi hissettiklerini değil, diğer insanlarında neler hissettiklerini anlamaya başlar.

Yaşıtlarıyla daha fazla birlikte olmaya başlar, popüler olmayı önemser, akran baskısını hisseder.

Karşı cinsle genellikle tartışmacı bir ilişki içindedir.

Paylaşma, yardımlaşma, anlama iyice artar. Diğer insanlara yardım etmekten hoşlanır.

Muhakeme yapmaya başlar, başarısızlık endişesi duyabilir. Bu yüzden başarı sadece notla ölçülmemeli. Çaba ve gayretleri takip edilip desteklenmelidir.

Bu yaşlarda çocuğunuz artık her şeyiyle size bağlı değildir. Yavaş yavaş kendi hayatını kontrol etmeye başlar. Ebeveynler bu dönemde epeyce zorluk yaşar. Nerede ona destek olacak? Nerede sorumluluk verecek? ve nerede onu özgür bırakacak?

Bununla ilgili ‘’Kırmızı Bisiklet’’ adlı hikaye de bir babanın oğluna bisiklet sürmeyi öğretirken nasıl hayat dersi verdiği şu şekilde ifade edilir.

‘’Önce ürkerek bastı pedallara… Kırmızı bisikletin dengesi bozuldu. Fark ettirmeden seleden tutup düzelttim. Acemi sürücüyü iltifatlar ve ıslıklarla yüreklendirdim. Şimdi bazen arkasından tuttuğumu bilmeden bisikleti kendisinin sürdüğünü sanıyor, bazen ise tuttuğumu sanıp gerçekten kendisi sürüyordu. Zamanla bisikleti kimin yönettiğini ayırt edemez oldu. Oysa ben farkındaydım: Kırmızı bisiklet uçmaya hazırlanıyordu.

Bir hayat provasıydı sanki… Sendelerse her an arkasında duracağım, vakti gelince kendisi yapacak Erken bırakırsam düşebilir, fazla tutarsam ömür boyu dengesini sağlayamayabilir.’’

Çocukları desteklemek ve özgür bırakmak; gerektiği yerde gerektiği kadar… Anne babalar bu dengeyi kurabilirse harika çocuk yetiştirirler.

Yine bu dönemde; Yaş dönemi özelliklerini iyi bilmek, kapasitesinin üstünde beklentiye girmemek, aile üyeleri ile birlikte zaman geçirmek, açık-net-anlaşılır kurallar koymak, sorumluluklar vermek ve bunları takip etmek gerekir.

Çocuğun kişiliğine saldırmamak (senden adam olmaz, sen geri zekalısın, sakarsın gibi), davranışlarına odaklanıp ‘’şöyle yaparsan daha iyi olur’’ demek lazım.

Emretmek yerine teşvik etmek de yine bu dönemde çok önemli.

Arkadaşlarıyla ilişkilerinde otoriter ebeveyn yerine, sevecen onu anlayan ebeveyn olmalıyız. Onun değer verdiği şeylere değer verirsek daha rahat iletişim kurabiliriz.

Çocuk ailede mutlu ve huzurlu olmalı. Anne baba hep kavga ediyorsa çocuk çaresiz kalır. Hırslı olur ve saldırganlığını dışarıya vurur, başarıyı da yakalayamaz.

Okul ile işbirliği içinde olmak, okul dışı faaliyetlere katılımı desteklemek, arkadaşlarının aileleri ile tanışıp onlarla çocuklar için uygun ortamlar hazırlamak da çok önemlidir.

Bu dönem, “Akılcı öğrenme çağı” olarak da adlandırılır. İslam Hukuku’na göre “temyiz”in başlangıcı 7 yaştır. 7 yaşından itibaren çocuğun zihninde “sebeplilik” fikri gelişmeye başlar ve Allah’ın varlığını zorunlu görür; O’nu bütün kainatın yaratıcısı olarak tasarlar.

“Küçükken ilim öğrenmek, taşa nakşetmek gibidir. Yaşlıyken ilim öğrenmek ise suya yazmak gibidir.” sözünden hareketle;

7-10 yaş arasında çocuğun din eğitimine başlamak önemlidir. Namaz: Gusül-Abdest-Temizlik, Kur’an-ı Kerimi okumak, dua, tesettür, sosyalleşme, sorumluluk duygusu ve bilinci, zaman bilinci… Ancak çok katı, kuralcı bir din eğitimi değil, anlayışlı, hoşgörülü, sevdirerek bir din eğitimi olumlu sonuçlar doğurur. Buluğ çağına kadar dinî açıdan sorumlu sayılmayan çocuklara karsı hoşgörülü ve müsamahakâr olmak da ileriki hayatı için çocuğa fayda sağlayacaktır.

Özellikle 6-11 yaş döneminde danışmaya getirilen çocuklarda görülen bazı davranış problemlerine de şu örnekleri verebiliriz.

*3. sınıf öğrencisi Dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite şikayetiyle getirildi. Sınıfta hep hareket etmek istiyor, odaklanamıyor, arkadaşlarının dikkatini dağıtıyor, değişik sesler çıkarıyor, sınıf kurallarına uymuyor, bazen de arkadaşlarına zarar verebiliyor. Okuma yazmayı 1. sınıfın sonlarına doğru öğrenmiş. Yazısı çok düzgün değil, okuması da akıcı değil, ev ödevlerini yapmakta sıkıntı yaşıyor.

*2. sınıf öğrencisi arkadaşının akran zorbalığına maruz kalmış. Zorbalık yapan çocuk harçlığını alıyor, teneffüste dövmekle tehdit ediyor. Çocuk korktuğu için okula gitmek istemiyor.

*4. sınıfa giden bir öğrenci evde herkes uyuduktan sonra anne babanın telefonunu alıp sabaha kadar internette dolaşıyor.

*2. sınıfta bir erkek öğrenci, öğretmen hayır dediği zaman, yapmaması gereken şeyleri söylediğinde öfke nöbeti geçiriyor. Küfrediyor, öğretmenine vurmaya çalışıyor, arkadaşlarına saldırıyor.

*3. sınıfa giden bir öğrenci harfleri eksik yazıyor, okurken bazı sesleri atlıyor. Okuduğunu anlayamıyor, sorulan soruları cevaplandıramıyor.

Yukarıda örneklerini vermeye çalıştığımız gibi bu dönemde en sık rastladığımız problemleri şu şekilde özetleyebiliriz.

Okul başarısı ve okula uyum problemleri, okul fobisi, dikkat dağınıklığı, dikkat eksikliği ve hiperaktivite, dürtüsellik, çocuk davranış problemleri (öfke nöbetleri, alt ıslatma, tırnak yeme, yalan söyleme, çalma), akran zorbalığı, ekran bağımlılığı, disleksi vb.