ÇOCUK GELİŞİM DÖNEMLERİ/ 0-2 YAŞ

(Hoş geldin Evladım)

“And olsun ki, insanı süzme çamurdan yarattık. Sonra onu nutfe halinde sağlam bir yere yerleştirdik. Sonra nutfeyi kan pıhtısına çevirdik, kan pıhtısını bir çiğnemlik et yaptık, bir çiğnemlik etten kemikler yarattık, kemiklere de et giydirdik. Sonra onu başka bir yaratık yaptık: Biçim verenlerin en güzeli olan Allah ne uludur!”

                                                                                                                                     (Mu’minun, 23/12-14)

Aile sevinçten havalara uçuyor. Onlar uçmasında biz mi uçalım? Dünyanın en güzel hediyesi, onlara verilmiş. Aileye yeni bir üye katılmış. Yumoş yumoş bir şey.  Tatlı, güzel, mis kokulu bir mucize.

Bu yazıda bebeklik dönemini yani 0-2 yaşı konuşacağız. El kadar bir şey uyuyor-uyanıyor, yiyor, altına yapıyor. Sonra yürümeye başlıyor, konuşuyor ve oyunlar oynuyor. Çocukların en hızlı büyüyüp geliştikleri dönem bu dönemdir. Sağlıklı büyüyebilmeleri için bu 2 yıl çok önemli. Bu 2 yılda 4 temel gelişim alanı nasıl ilerliyor bir bakalım.

GELİŞİM ALANLARI

Bilişsel/Zihinsel Gelişim

Algıda, öğrenmede, hafızada, problem çözmede ve diğer zihinsel süreçlerdeki değişimler, bilişsel gelişim kapsamında yer alır.

Örneğin; İlk düşünme belirtileri görülmeye başlar.  Nesne devamlılığını kazanır. Dikkat süreleri 2-5 dakika gibi çok kısadır. Ancak bir şey onlara çok ilginç gelirse daha uzun bir süre etkinliğe katılabilirler. Doğrudan algı alanında olmayan, ancak daha önce gördüğü bir olayı, taklit yoluyla, ortaya koyabilir.

Sosyal ve Duygusal Gelişim

Duygular, kişilik özellikleri, kişiler arası ilişkiler, ailede ve toplumda oynanan roller gibi gelişimin bireysel ve bireyler arası yüzlerindeki değişimler, sosyal ve duygusal gelişim alanlarına girer.

Örneğin, altı haftalık bir bebek gülümser, on aylık bir bebek giden bir kişinin ardından el sallar. Yine bu dönemde oyun sırasında veya kızdığında oyuncaklarını yere atar, mutluluk ve haz duygularını, yoğun biçimde, belli eder. Utanma, korku, öfke kıskanma duyguları belirir. Diğer çocuklara ilgi artar. Onlarla birlikte olmak ister; ancak, yan yana sürdürülen paralel oyunlar görülür. Öz-yönelim çok güçlüdür; sevdiği kişi ve nesneleri paylaşmak istemez.

Fiziksel ve Motor Gelişim

Vücudun ve organların büyümesi, fizyolojik sistemlerin fonksiyonunu yerine getirmesi, motor becerilerin kazanımı gibi konular, fiziksel ve motor gelişim kapsamındadır. Motor beceriler, hem emekleme, yürüme ya da top fırlatma gibi kaba motor becerileri, hem de kaşık tutma, kitap sayfalarını çevirme ya da kalem tutma gibi ince motor becerileri içerir.

Dil Gelişimi

Çocuğun dili anlaması ve kullanması ile ilgili beceriler dil gelişimi olarak adlandırılır.

Dönemin sonuna doğru basit sorular sormaya ve  basit zamirleri kullanmaya başlar, konuşurken sırasını beklemeyi öğrenmiştir.  Sözcüklerin tam söylenişinde bazı hatalar yapar, ‘tren’ yerine ‘tyen’ gibi.  Anladığı sözcük sayısı kullandığı sözcük sayısından daha fazladır. Bir kelimelik cümleler çoğunlukta olmakla birlikte, iki kelimelik zaman zaman da üç kelimelik cümleler kurabilir.

Yukarıda saydığımız özellikler genel değerlendirmelerdir. Ancak şu unutulmamalıdır ki; hiçbir çocuk diğeriyle tıpa tıp aynı gelişim hızını göstermez. Her çocuk biriciktir ve kendine ait bir gelişim hızı vardır. Şimdi 0-2 yaş dönemini daha yakından inceleyelim.

1. 1. Yaş;  temel güven duygusunun geliştiği dönem,

1-2 yaş ise keşif çağı diye adlandırılır.

0-1  yaş dönemi: Temel Güven

Bebeğin en temel ihtiyaçlarından biri güven duymaktır. Bebeğe dokunmak, kucaklamak, onunla konuşmak, rahat etmesini sağlamak, ihtiyaçlarını zamanında, sevgi dolu ve tutarlı şekilde karşılamak, bebeğin ihtiyaç duyduğu güvenlik duygusunu geliştirir. Anneden süt emme sevgi, güven ve bağlılık duygularını kazanmayı kolaylaştırır. Güven duygusu yeterince gelişen bebek dünyayı tanımak için hevesli olur. Bebeğin belli kişilere yakın olma ve kendini onların yanında daha güvende hissetme eğilimine bağlılık denir. Bebek bağlandığı kişiyi, dünyanın geri kalanını keşfe çıkarken güvenli bir sığınak olarak kullanır. Annelerine güvenli bağlanan bebekler, kendilerinin ve dünyanın “iyi” olduğuna dair bir inanç geliştirirler. Bu sayede dünyayı araştırmak için girişimlerde bulunabilirler. Anne baba ve bebek arasında güvenli bir bağlanmanın oluşabilmesi için anne babanın davranışları ile bebeğin ihtiyaçları arasında bir uyum ve tutarlılık olması çok önemlidir.

Örneğin;

• İlk üç ayda bebek ağladığında hemen yanına gidilmesi, şefkatle kucaklanması.

• Bebeğin beslenme seçimlerinin ve yeme hızının dikkate alınması.

• Bebek anne babaya gülümsediğinde gülümseyerek yanıt verilmesi.

• Bebek kendi kendini meşgul ederken (örneğin başının üstünde dönen oyuncaklarla oyalanırken) onun faaliyetinin bölünmemesi, ancak sıkılıp ilgi istediğinde gereken ilginin gösterilmesi.

1-2 yaş dönemi: Keşif ve Sıralama Çağı

Sağlıklı bir iletişim önemlidir. Çok meraklı olduğu bir dönemdir. Bu dönemde çocukların renklere karşı ilgileri çoktur. Renkli resimler bir araya getirilerek kitaplar oluşturulabilir, kitap sevgisi böyle başlayabilir. Büyük abla ve abilerin kitaplarına zarar verebilir, kızarken ölçülü olmak önemli.

Yaptığımız işlerde eşyaların adlarını söyleyerek çocukla ilgilenmeliyiz. Bak bu bardak bununla çay içeceğiz gibi. Bebeklikteki kadar yemeğe ihtiyaç duymazlar, çocuğa zorla yemek yedirmek doğru değildir. Çatalı kaşığı keşfetme zamanıdır. Fırsat verip kendi yemesi sağlanmalıdır. Çocuk yanlış telaffuz da bulunsa bile biz doğru şekilde konuşmalıyız. Kas koordinasyonu gelişmiştir. Değişik oyuncaklarla oynayabilir tahta, bez, kartondan yapılmış doğal oyuncaklar tercih edilmeli, suyla oynamasına izin verilmelidir. İlgi-sevgi-samimiyet bu dönemde çok önemlidir. Çocuktan ayrı kalmamaya özellikle dikkat edilmelidir, ayrılıktan bu dönemde çocuk çok fazla etkilenir. Bazı dinî davranışları taklit etme gayreti içine girebilir. Namaz kılan, dua eden büyükleri görmekten etkilenir. Bu yüzden karşısında rol model olmak önemlidir.

Son olarak şunları söyleyelim.

Bebeklik çağı (0-2 yaş) “Bilinçsiz etkilenme” çağıdır.

Nahl sûresi, 78. Ayet-i kerimede Rabbimiz şöyle buyuruyor:

‘’ Sizler hiçbir şey bilmez bir durumdayken Allah sizi analarınızın karnından dışarı çıkardı; şükredesiniz diye size kulaklar, gözler, kalpler verdi.’’

Diğer sayımızda da 2-6 yaş çocuk gelişim dönemlerini paylaşalım inşallah.