AİLE EĞİTİMİ / Boşanma Ve Çocuklar

(Boşadığınız) Kadınları, gücünüz oranında oturmakta olduğunuz yerin bir yanında oturtun, onlara ‘darlık ve sıkıntıya düşürmek amacıyla’ zarar vermeyin. Eğer onlar hamile iseler, yüklerini bırakıncaya (doğumlarını yapıncaya) kadar onlara nafaka verin. Şayet sizler için (çocuğu) emzirirlerse, onlara ücretlerini ödeyin. (Durum ve ilişkilerinizi) Kendi aranızda maruf (güzellikle ve İslam’a uygun bir tarz) üzere görüşüp-konuşun. Eğer güçlük içine girerseniz, bu durumda (çocuğu) onun (babası) için bir başkası emzirebilir. (Talak suresi 6. Ayet)

Uçak yolculuğunda, yolcular kabinde oluşacak aşırı basınç kaybıyla oksijen maskelerinin acil kullanımı için talimatlandırılır. Çocuklarıyla seyahat eden ailelere, önce maskeyi kendilerine, sonrasında çocuklarına maske yardımında bulunmaları anlatılır. Neden açıktır: böylesi bir ortamda eğer ebeveyn bilincini kaybederse, çocuğa yardım edecek kimse bulunmaz. Aynı durum ayrılma ve boşanma sonrası aileler ve çocuklar içinde geçerlidir. Boşanma durumunda aileler muhakemelerini ve dengelerini sürdürmekte öncelikle kendilerine yardım etmeli ve acil adım atmalıdırlar. Eğer ebeveynler kendi acılarına çare bulamazlarsa, çocuklarının ihtiyaçlarını düşünme yetilerini kaybederler. Bu süreçte çocukların da yardıma ihtiyacı olabilir. Çünkü boşanma türbülansından etkilenen sadece anne babalar değildir. En az aynı oranda çocuklarda etkilenmektedir.

Bu durum çocukların gelişimi ve ruh sağlığı üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilir. Özellikle boşanma ile sonuçlanan evliliklerde çocuk hayatta olduğu halde ya annesinden ya da babasından ayrı yaşamak zorunda kalmaktadır. En sağlıklı boşanmalarda bile çocuğun ayrı kaldığı ebeveyne karşı ilişkisinde niteliksel ve niceliksel azalmalar kaçınılmaz olmaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre boşanmaların yaklaşık % 35-40’ı evliliğin ilk 5 yılı içerisinde, % 20-25’i ise 6-10 yıl içerisinde gerçekleşiyor. Bu bilgi doğrultusunda şöyle bir varsayımda bulunabiliriz; çocukların pek çoğu erken çocukluk dediğimiz 0-6 yaş arasında ya da ilkokul döneminde boşanma ile tanışıyor. Yani güven, sevgi ve aynı zamanda ayrışma ve öğrenme ihtiyaçlarının ön planda olduğu yaşlarda.

Yapılan araştırmalara göre boşanma sonrasında çocuklarda görülen etkileri şöyle sıralayabiliriz.

-Boşanmadan dolayı anne babayı veya kendini suçlama

-Ebeveynlerin boşanmasından utanç duyma

-Boşanma sonrası hayatında meydana gelen değişimler nedeniyle öfke ve kızgınlık hissetme

-Okul başarısında düşme

-Arkadaş ilişkilerinde olumsuzluklar yaşama

-İçe kapanma, sık sık ağlama

-Söz dinlememe, inatçılık, isyankârlık, suç işleme eğilimi gibi davranışlar gösterme

– Uyku problemi, kâbus görme

-Alt ıslatma

Çocukların tepkileri; çocuğun yaşına, mizacına ve baş etme donanımlarına göre değişir.

Değişik tepkilerin oluşmasında anne-babaların tutum ve davranışları da son derece etkilidir.

Bazı çocuklar ise bu dönemi çok sorun yaşamadan atlatabilmektedir.

Boşanma kararı çocuklara nasıl anlatılır?

-Mümkünse birlikte anlatılmalıdır

-Boşanmanın anne baba sevgisini ve ilgisini kaybetmek anlamına gelmediği vurgulanmalıdır

-Çocukların duygusal tepkilerini boşaltmalarına izin verilmelidir

-Çocuğun sorduğu sorular dürüstçe cevaplanmalıdır

-Anne baba güçlü davranmalı, morallerini yüksek tutmalı, kendi ruhsal sıkıntılarını çocuklara aktarmamalıdır

-Çocuk bu kararın kendisi ile ilgili olup olmadığını merak eder, bu kararın onunla bir ilgisi olmadığı anlatılmalıdır

-Çocukla konuşurken hayatında nelerin değişeceği değil, nelerin aynı kalacağı vurgulanmalıdır

-Bu bir eş sorunudur, anne-babalık bakidir. Çocuk bunu her iki ebeveynden aynı anda duymalı, dahası hissetmelidir. Anne babanın kendisini her zaman seveceği ve ayrı ayrı da olsa yanında olacağı garantisini almalıdır.

-Çocuk, kimin yanında kalacağını, kimlerle nasıl zaman geçireceğini, giden erişkinle ne sıklıkta görüşebileceğini bilmek ister. Bu konuda sorular soracaktır. Olabildiğince gerçekçi, yaşamayı planladığımız hayata uygun yanıtlar vermek gereklidir.

Boşanma sürecinde sık yapılan hatalar

*Evden ayrılan anne babanın kötülenmesi

*Çocuğun taraf tutmaya zorlanması

*Çocuğun karşı tarafla görüştürülmemesi

*Boşanmadan diğer ebeveynin sorumlu tutulması ve bunun çocuğa yansıtılması

*Çocuğun karşı taraftan intikam almak için bir araç olarak kullanılması

*Diğer ebeveynle ilgili sorularla çocuğun bunaltılması

*Anne babanın tutarsız davranmaları

*Çocuğun karşı tarafa göndermemekle tehdit edilmesi

*Çocuğun hatalı ve istenmeyen davranışlarının diğer ebeveyne benzetilmesi

*Onun her istediğinin yapılması, oyuncak ve hediyelere boğulması

*Boşanma sonrasında mal paylaşımı, nafaka gibi konulardan çocuğun yanında bahsedilmesi

*İşlerin kontrolünü çocuklara vererek kendini bağışlatacağını bilinçli-bilinçsiz düşünen birçok anne-baba vardır. “Sen nasıl istersen öyle…” yaklaşımı, tahminlerin aksine, çocukta gerginliği ve tedirginliği arttırıcı bir etki yapar. Gereksiz bir sorumluluk duygusu yaratır.

Ne Yapmalı?

Çocuk sahibi bir çiftin boşanması, çocuksuz bir çiftin boşanmasından daha hassas bir süreci içerir. Çiftler kendi duyguları ile baş etmeye çalışırken bir de çocukları için endişelenirler.

Öncelikle çocuğa boşanmayı anlama ve anlamlandırma için yeterince zaman verilmesi, yaşına uygun gerekli açıklamaların yapılması önemlidir.

Güvenilir ve tutarlı olmak. Ayrı yaşayan anne-babalar, çocuklar için belirli ve tutarlı kurallar koymaya çalışırsa, çocuklar çelişkiye düşmezler.

Boşanma sonrasında, anne-baba kendini suçlama eğilimine girebilir. Bu noktada çocukların kendi çıkarları uğruna her iki ebeveyni kullanabileceğini unutmamak gerekir.

Süreç boyunca çocuklar asla taraf tutmak, çözüm bulmak zorunda bırakılmamalıdır. Arada mesaj taşıyan kişi konumunda kalmamalıdır. Her iki ebeveyn ile de ilişki kurması desteklenmeli, diğer ebeveyn ile ilgili olumsuz konuşmalara şahit olmamalıdır.

Çocukların hislerini anlamak için çaba harcanmalıdır. Duygularını ifade etmeleri için cesaretlendirmek, hissettikleri hakkında konuşmalarını desteklemek, yaşanan gerilimi azaltabilir.

Her çocuk kendini bir eve ait hissetmek ister. Diğer ebeveynin evinde yatağı olabilir. Ancak esas bir evi olmalıdır.

Unutmayın!

Çocukların eski eşinizle ilişkisine saygı göstermek gerekir. O sizin “eski” eşiniz olabilir, ama çocuğunuzun “eski” annesi ya da babası değil.

Hem annesiyle, hem de babasıyla kuvvetli sevgi bağları oluşturmuş bir çocuk geleceğe en iyi şekilde hazırlanır.