İLMİHAL – Haccın Çeşitleri

Hacc yapmak için gerekli şartları taşıyan bir kimseye ömründe bir defa haccetmesi farzdır. Haccetmeyi nezreden yahut başlamış olduğu nafile bir haccı herhangi bir sebeple tamamlayamayan bir kişinin nezrettiği ya da başlayıp da tamamlayamadığı nafile haccı kaza etmesi vaciptir.

Farz olan haccı yapan kişinin yaptığı diğer hacclar ile akıl bâliğ olmayan bir çocuğun yaptığı hacc ise sünnettir. İster farz, ister vacip isterse sünnet olsun hacc, hacc-ı ifrad, hacc-ı temettu, hacc-ı kıran olmak üzere üç çeşittir.

HACC-I İFRAD

Yalnız hacc yapmak için niyet edilip bu niyetle ihrama girilirse böyle bir hacca hacc-ı ifrad denilir.

Hacc-ı ifrad için şöyle niyet edilir: “Ya Rabbi! Ben haccetmek istiyorum. Onu bana kolaylaştır. Onu benden kabul et.” Hacc-ı ifrada niyet eden kimse, Akabe cemresini atıncaya kadar ihramda kalır. Hacc-ı ifrad yapanlara kurban kesmek vacip değildir. Dileyenler nafile olarak kurban kesebilirler.

HACC-I TEMETTU

Hacc-ı temettu, farz olan hacc ile umreyi ayrı ayrı ihram ile cem edip hacc mevsiminde yapmaktır.

1- Mikat yerine gelince abdest alınır veya gusül yapılır. Namaz kılınır ve yalnız umre yapmak için niyet edilir. Telbiye getirilir.

2- Mekke’ye gelince, Kâbe’yi tavaf eder. Tavaf namazını kılar. Sonra Safa ile Merve arasında sa’y eder. Tıraş olur veya saçlarını kısaltır. Böylece umre vazifesini yaparak ihramdan çıkar. Hacc için yeniden ihrama girene kadar normal elbisesini giyer. İhramın yasakları kalkmış olur.

3- Zilhicce’nin sekizinci günü Mina’ya çıkarken yeniden ihrama girer. Hacc için niyet eder. Telbiye getirir. Namaz kılar. Haccın diğer vazifelerini yerine getirir. Mina’da kurban keser. Çünkü hacc-ı ifrat yapana kurban kesmek vacip değilken, hacc-ı temettu ve hacc-ı kıran yapana kurban kesmek vaciptir.

HACC-I KIRAN

1- Hacc-ı kıran yapacak kişi mikat mahallinde malûm vazifelerini yaptıktan sonra hacc ile umreye birlikte niyet eder. Niyetini şöyle yapar: “Ey Allah’ım! Ben hacc ve umre yapmak istiyorum. Bunları bana kolaylaştır ve bunları benden kabul buyur.” Sonra dua eder, telbiye getirir.

2- Mekke’ye girince önce Kâbe’yi tavaf eder. Tavaf namazını kılar. Safa-Merve arasında sa’y eder. İhramdan çıkmadan haccın tüm vazifelerini yapar. Mina’da kurban keser. Sonra saçlarını keser veya kısaltır.

Hacc-ı temettu ile hacc-ı kıran Mekke dışından gelenlere mahsustur. Mekke’de veya Mekke ile mikatlar arasında bulunanlar bu haccları yapamazlar.

UMRE

Umreyi hayatta bir kere yapmak sünnet-i müekkededir. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmaktadır: “Umre, diğer umreyle arasında geçen günahlara keffârettir. Kabul olunan mebrûr haccın karşılığı ise ancak cennettir.” (Buhârî, Müslim, Muvatta, Tirmizî, Nesâî, İbn Mâce) “Ramazanda umre yapmak benimle beraber yapılan bir hacca bedeldir.” (Tirmizî, Buhari, Ebû Dâvud, İbn Mâce)

UMRENİN FARZLARI

1- İhram: İhram umre için şarttır. Hacc için nasıl ihrama giriliyorsa, umre için de aynı şekilde ihrama girilir. Umre için ihramın belli bir zamanı yoktur. İstenildiği herhangi bir zamanda ihrama girilir. Ancak Arefe günü ile kurban bayramının dört gününde ihrama girip umre yapmak caiz değildir.

2- Tavaf: Tavaf umrenin rüknüdür. Hacc için tavafın şartları, vacipleri, sünnetleri, yasakları ne ise umre için de aynıdır.

UMRENİN VACİPLERİ

1- Safa ile Merve arasında sa’y etmek.

2- Tıraş olmak ya da saçları kısaltmak.

Hacc için farz, vacip, sünnet ve yasaklar ne ise umre için de aynıdır. Ancak umre için kudüm tavafı, arefe, Müzdelife ve Mina’da vakfe ve veda tavafı yoktur.