Edanur Kaya – Tefekkür ve İnsan

Hamd âlemlerin Rabbine, sonsuz salât ve selâm Resul-i Ekrem Efendimize…

Kur’an-ı Kerim’de çoğu yerde “Hiç düşünmez misiniz, akletmez misiniz?” buyurur yüce Rabbimiz. Anlıyoruz ki Rabbimiz de bizden düşünmemizi, sorgulamamızı istiyor. Tefekkür etmemizi istiyor. Tefekkürden maksat; gayesiz, şuursuz ve nefsanî bir düşünme faaliyeti değildir. Her insanın, bir şekilde düşüncelere dalması gayet doğaldır. Fakat herkesin tefekkürle varacağı nokta, kalbî durumuna göre farklı farklıdır. Zira pek çok nimet gibi tefekkür nimeti de iki uçlu bir bıçak gibidir. Kullanıldığı yere göre hayra da vesile olabilir, şerre de…

Bu sebeple kimileri, düşünceleriyle ruhaniyet ufuklarına kanat açarken, kimileriyse nefsaniyetin hoyratlığı içinde ömrünü ziyan eder. Cenab-ı Hak, bizden ruhani tefekkür istemektedir. Aksi hâlde tefekkür istidadı nefsanî arzuların anaforunda helâk edilmiş olur. Çünkü hak ile meşgul olmayan bir kalbi bâtıl işgal eder. Batılın işgali altında olan bir kalp ise Cenab-ı Hakkı hissetmekten mahrum bir hale gelir.

İşte insanoğlu, tefekkürünü doğru kullandığında ruhen yücelerek meleklerden üstün bir mertebeye nail olur. Fakat nefsine mağlûp olup bu vasfı zayi ederse, o zaman diğer mahlûkattan farkı kalmaz. Ayet-i kerimedeki “…Onlar hayvanlar gibidir, hatta yolca daha da sapıktırlar.” (el-Furkan, 44) hitabına dâhil olmuş olur. Yine ayeti kerimede yüce Rabbimiz “Şüphesiz ki Allah katında, yürüyen canlıların en kötüsü, düşünmeyen sağırlar ve dilsizlerdir.” (el-Enfâl, 22) buyurmaktadır.

İlâhî hakikatlerle donatılmış bir âlemde yaşayan insan için Cenâb-ı Hakk’ın varlık ve birliğini kavrayamamak abestir. Zira bir Hakk dostunun buyurduğu gibi “Cenâb-ı Hakk o kadar zahirdir ki, zuhurunun şiddetinden gaiptir.”

Kısa ve öz olarak, tefekkür insanı insan yapan en mühim özelliklerden biridir. Allah Teâlâ’nın bize verdiği şu aklın şükrü de düşünmek ve hayra yormaktır. İnsanı hayvandan ayıran en mühim vasıf da düşünmektir. Aciz kelamlarımızı Efendimizin bir hadisi şerifleri ile sonlandırıyorum: “Bir saat tefekkür bazen bir sene ibadetten daha hayırlıdır.” (Suyutî, Camiu’s-Sağir, II/127; Aclûnî, I/310)

Rabbimiz kendi yolunda ihlas ve samimiyet ile ilerlemeyi nasip etsin. Âmin. Selam ve dua ile…